Marokko kiest woensdag een parlement, maar de animo om te stemmen lijkt gering. En de koning blijft de dienst uitmaken.
“De koning bepaalt in Marokko het politieke speelveld”, zegt Paolo De Mas, oud-directeur van het Nederlands Instituut in Marokko en tegenwoordig verbonden aan het Afrika Studiecentrum in Leiden. “Regeringen hebben wel enige ruimte voor eigen sociaal beleid, bijvoorbeeld om te proberen de armoede te bestrijden. Maar bij grote economische of politieke hervormingen, religieuze kwesties of wendingen in het buitenlands beleid, bepaalt de koning wat er gebeurt. De premier en de ministers zijn in dezen slechts uitvoerders.”
Mede gezien deze verhoudingen is het de vraag of de Partij van de Gerechtigheid en de Ontwikkeling (PJD) van premier Othmani bij de verkiezingen van woensdag opnieuw kan zegevieren. De gematigd islamistische PJD won de laatste twee verkiezingen in 2011 en 2016 en leidt ook de huidige, wankele regeringscoalitie. De partij lijkt ook nog altijd veel steun te genieten.
Othmani en zijn voorganger Abdelilah Benkirane moesten de afgelopen jaren voortdurend schipperen tussen het machtige paleis en hun eigen islamistische achterban. Ze konden wel enig werk maken van zaken als armoedebestrijding en verbetering van onderwijs en gezondheidszorg, maar bijvoorbeeld corruptiebestrijding bleef zeer lastig, ook omdat het netwerk rond de koning niet of nauwelijks aan te pakken is.
De betrekkelijk gematigde PJD-leiders voelden bovendien voortdurend de hete adem in hun nek van de grote radicalere vleugel van hun partij, die in ideologisch opzicht aanschurkt tegen de officieel verboden maar in de praktijk gedoogde fundamentalistische beweging ‘Gerechtigheid en Goede Werken’. Deze beweging, opgericht door de charismatische sjeik Abdesslam Yassine, heeft veel aanhang en kan mensen massaal de straat op krijgen.
De leiders van Gerechtigheid en Goede Werken vinden dat goede moslims niet horen mee te werken met het regime van de koning en willen de samenleving verder islamiseren. In stilte wordt in hun gelederen zelfs gedroomd van een islamitische republiek, inclusief invoering van de sharia, het islamitisch recht – iets waar je in Marokko niet openlijk voor uit kunt komen zonder in de problemen te komen.
“Ik denk dat Marokkanen die erom geven, beseffen dat het weinig uitmaakt wat ze stemmen”, zegt arabist en Marokko-kenner Jan Hoogland, oud-docent van de Radboud Universiteit in Nijmegen. “Maar er zijn ook heel wat mensen wier hoofd er gewoon niet naar staat. Je moet niet vergeten: voor heel veel mensen in Marokko is elke dag weer een strijd om te overleven.
Veel Marokkanen zijn denk ik nog niet toe aan democratie.”
https://www.trouw.nl/buitenland/maro...ts-uitvoerders