Tijdens de Armeense verkiezingscampagne ging het over maar één ding: Nagorno-Karabach
Inwoners van Jerevan lopen langs een verkiezingsposter van demissionair premier Nikol Pasjinjan. Beeld AFP
Zondag zijn er verkiezingen in Armenië. Tijdens de campagne ging het voornamelijk over de verloren oorlog in Nagorno-Karabach, maar op de achtergrond speelt er meer.
Jarron Kamphorst 19 juni 2021, 11:55
Voorovergebogen en met opgetrokken schouders stond de Armeense demissionair premier Nikol Pasjinjan vorige week achter zijn spreekgestoelte. Tijdens een campagnebijeenkomst in de oostelijke regio Gegharkoenik, niet ver van de grens met Azerbeidzjan, brulde de 46-jarige minister-president de namen van vijftien Armenen door de microfoon waar hij zich wat onbeholpen aan vastklampte.
Het ging om de namen van krijgsgevangenen die even daarvoor dankzij een deal met de regering in Bakoe op vrije voeten kwamen. In ruil voor een kaart met daarop de locaties van Armeense landmijnen in de regio Agdam, die sinds kort weer onder controle van de Azeri staat, mochten de mannen terug naar huis. Pasjinjan vierde het alsof hij zojuist de oorlog had gewonnen.
Dat is nu juist niet het geval. Sinds Armenië vorig jaar november een wapenstilstand met Azerbeidzjan tekende na een bloedig conflict in en rondom de grotendeels etnisch Armeense enclave Nagorno-Karabach, gaat het in Jerevan over vrijwel niets anders dan die verloren oorlog. Volgens politieke tegenstanders is Pasjinjan een ‘landverrader’ die zich neerlegde bij een ‘vernederende capitulatie’. Naast delen van Nagorno-Karabach zelf moest Armenië ook de controle afstaan over diverse regio’s rondom de bergachtige enclave in Azerbeidzjan, die al sinds de jaren negentig in handen waren van Jerevan.
Woedende Armeniërs eisten aftreden Pasjinjan
Na de ondertekening van het staakt-het-vuren trokken woedende Armeniërs daarom meermaals de straat op om het aftreden van Pasjinjan te eisen. Volgens hen is de premier niet in staat om Armenië te beschermen, nu de machtsbalans tussen Jerevan en Bakoe in het voordeel van de Azeri’s is. In april gaf Pasjinjan uiteindelijk gehoor aan die oproep en schreef hij nieuwe parlementsverkiezingen uit, maar stelde zichzelf wel weer verkiesbaar.
Pasjinjan wil zijn democratische hervormingsbeleid voortzetten dat hij drie jaar geleden tijdens zijn eerste termijn begon. Destijds beloofde hij het Armeense volk meer vrijheden en minder corruptie. Een boodschap die – mede door het relatieve succes van dat beleid – nog altijd bij veel mensen aanslaat in het straatarme land, verloren oorlog of niet.
In de aanloop naar de verkiezingen van zondag domineerde hoe dan ook één thema de campagne: nationale veiligheid. Hoe gaat Armenië zich beschermen tegen de dreiging van Azerbeidzjan? Hoe reëel die dreiging is, bleek een maand geleden nog, toen er berichten naar buiten kwamen dat Azerbeidzjaanse militairen illegaal de zuidelijke grens met Armenië waren overgestoken en daar een stuk grondgebied bezetten. Volgens Jerevan kwam er bij die schermutselingen één Armeense soldaat om het leven en namen de Azerbeidzjaanse strijdkrachten nog eens zes soldaten gevangen.
Spanningen met Azerbeidzjan sussen
In die context bezien wekt het weinig verbazing dat alle 22 politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen zich opwerpen als de beste optie om de spanningen met Azerbeidzjan te sussen. Allemaal zijn ze het er bovendien over eens dat Jerevan de verloren gebieden in Nagorno-Karabach moet heroveren, al noemt geen van hen een concrete manier om die ‘territoriale integriteit’ te herstellen.
Een nieuwe militaire campagne lijkt uitgesloten. Het Armeense leger likt na de nederlaag in de zes weken durende oorlog die in totaal aan minstens 6000 mensen het leven kostte nog altijd de wonden. De Armeense strijdkrachten bleken niet opgewassen tegen de militaire slagkracht van Bakoe, dat over een veel moderner leger beschikt. Ook onderhandelingen lijken gezien de zwakke Armeense positie op het moment uitgesloten.
Dat de verkiezingen vrijwel uitsluitend over Nagorno-Karabach gaan, levert vooral één persoon veel profijt op: oud-president Robert Kotsjarjan, die van 1998 tot 2008 het land leidde. In de peilingen gaat hij nek aan nek met Pasjinjan, die hoopt op een tweede termijn om zijn democratische transitie voort te zetten die hij sinds 2018 predikt.
Kotsjarjan, geboren in de enclave, etaleert zichzelf als een leider in oorlogstijd. In de vroege jaren negentig speelde hij een belangrijke rol bij het in Armeense handen houden van Nagorno-Karabach – eerst als militair en later als premier en president van de enclave. Kotsjarjan is dan ook een aantrekkelijke optie voor patriottische Armeniërs die het vraagstuk rondom de enclave als topprioriteit beschouwen.
Kotsjarjan sloeg protesten keihard neer
Tegelijkertijd herinneren andere Armeniërs zich Kotsjarjan vooral als de president die de politie in 2008 opdracht gaf om protesten tegen de corrupte elite naar aanleiding van de frauduleus verlopen presidentsverkiezingen dat jaar keihard neer te slaan. Daarbij overleden acht demonstranten en twee politieagenten.
De huidige premier Pasjinjan belandde als een van de aanjagers van die protesten destijds zelfs even in de cel. Tien jaar later rekende Pasjinjan echter af met de autocratische traditie in Armenië door na een fluwelen revolutie met de belofte van meer democratie en minder corruptie als premier aan te treden.
Voor veel liberale Armenen staan de verkiezingen van zondag daarom symbool voor veel meer dan een recent opgelaaid conflict met buurland Azerbeidzjan. Zij beschouwen de stembusgang als een keuze tussen de voortzetting van democratische hervormingen onder Pasjinjan of het terugdraaien van de klok onder een meer autocratisch ingestelde Kotsjarjan.
trouw.nl/buitenland/tijdens-de-armeense-verkiezingscampagne-ging-het-over-maar-een-ding-nagorno-karabach~b48b470f/
Geplaatst door Sfenj 
