Wat betreft degenen die trouw blijven aan de revolutionaire visie van het oorspronkelijke fascisme: enkele neonazistische splintergroepen nemen nu de NSU als voorbeeld. Andere figuren handelen uit zichzelf, zoals de Amerikaan Dylann Roof (de dader van de schietpartij in een zwarte kerk in Charleston), de Brit Tom Mair (de neonazi-moordenaar van anti-Brexit-politica Jo Cox) en de Noor Anders Breivik (die 69 deelnemers aan een socialistisch zomerkamp voor jongeren doodschoot omdat de Arbeiderspartij in zijn ogen de massa-immigratie van moslims had bevorderd). En nu heeft Brenton Tarrant vorige week in Nieuw-Zeeland een nog ‘verfijnder’ voorbeeld gecreëerd voor fascistische extremisten die een einde willen maken aan de ‘volkerenmoord op het blanke ras’. Deze terroristische aanslagen tonen aan dat je ook zonder te zijn aangesloten bij een geüniformeerde organisatie of ‘leider’, krachtige ‘actiepropaganda’ kunt voeren voor duizendjarige fantasieën van etnische apartheid, culturele zuivering, gedwongen repatriëring en de eindstrijd van een rassenoorlog: een alternatief ‘einde van de geschiedenis’.
Tarrant laat zien hoe dramatisch het fascisme zich sinds de tijd van Mussolini en Hitler heeft ontwikkeld onder invloed van mondialisering en internet. Het nazisme is nu niet meer de ideologie van de hergeboorte van Duitsland, maar van het mythische, witte ‘arische’ ras dat over de hele wereld strijdt tegen de veronderstelde etnische en ideologische vijanden van de eigen ‘zuiverheid’. (Een soortgelijke vorm van mondialisering heeft zich voltrokken in de jihadistische versie van de islam.) Tarrant ontwikkelde zijn gepolitiseerde haat via het wereldwijde web, daar verzamelde hij informatie over extremisme en terrorisme, daar kocht zijn wapens, daar livestreamde hij zijn moordpartij en publiceerde hij zijn ‘manifest’. Binnen enkele minuten begonnen nieuws- en sociale media zijn symbolische daad van geweld en de ideeën daarachter over de hele wereld te verspreiden.
De kern van die ideeën is het centrale thema van alle vormen van waar fascisme: de status quo moet worden vernietigd zodat ‘de natie’ (dat is hier geen natiestaat, maar een etnische categorie) herboren kan worden. Aangemoedigd door het tijdperk van Wikipedia hebben moderne fascisten hun eigen doe-het-zelfvariant van geïdeologiseerde haat geschapen. Uit Tarrants manifest blijkt dat neonazisme het primaire ingrediënt is: op de eerste pagina staat de zwarte zon, het logo van het ‘universele’ nazisme, overgenomen van het patroon op de vloer van de noordelijke toren van kasteel Wewelsburg, dat Heinrich Himmler liet verbouwen. Het lijkt op een combinatie van een spinnenweb en een hakenkruis. Het multiculturalisme en de islam – kwesties die in het Derde Rijk niet speelden – zijn de voornaamste symptomen van het maatschappelijk verval dat geëlimineerd moet worden. Ook Oswald Mosley, de leider van de Britse Unie van Fascisten in het interbellum, is een belangrijke invloed voor Tarrant. Er zijn echter ook eigentijdse invloeden. De titel van het manifest is ‘De grote vervanging’, een verwijzing naar de theorie uit 2012 van Renaud Camus: omdat het geboortecijfer van de ‘witten’ daalt en dat van andere etnische groepen stijgt, zal de westerse beschaving geleidelijk tot barbarij vervallen en zal Europa transformeren tot Eurabië. Tarrants voorbeeld voor de ideale terroristische aanslag tegen islamisering is Anders Breivik. Net als sommige ziektekiemen geeft het fascisme blijk van een opmerkelijke veerkracht als het gaat om aanpassingen aan de radicaal veranderde naoorlogse sociaal-politieke omgeving. Al is het altijd oppassen met ziektemetaforen: ook de nazi’s gebruikten die veelvuldig om massale uitroeiing goed te praten.
Een nieuwe eeuw van rechts?
Intussen zorgt de toenemende existentiële crisis van de islam in een steeds verder geseculariseerde moderne wereld ervoor dat de extreem-rechtse fundamentalistische verdraaiing daarvan, het salafistisch jihadisme, nog geen tekenen van verzwakking vertoont in de wereldwijde oorlog tegen de jahilia, de decadente wereld van de ‘ongelovigen’. Het ernstige gevaar dreigt dat met de toenemende economische en demografische, vluchtelingen- en grondstoffencrises, in combinatie met een dreigende ecologische ramp, de golf van ‘identiteitspolitiek’ zal uitgroeien tot een tsunami. Een ‘belegeringsmentaliteit’ kan dan de norm worden en tot uiting komen in een politiek van ressentiment, die dualistische visies van ‘goed’ tegen ‘kwaad’ voedt, in samenzweringstheorieën, in onverdraagzaamheid tegenover ‘het andere’, in openlijk etnografisch en xenofoob of subtieler, differentieel racisme, in heimelijke toenadering tot conservatieve opvattingen over religie en veranderende sociale mores.
Als dat het geval is, besluiten we het eeuwfeest van de vorming van de eerste fasci met de opkomst van een verbond van antidemocratische, antipluralistische en antihumanistische krachten, terwijl de voorvechters van mensenrechten en egalitarisme steeds meer in de verdediging worden gedrukt. In sommige landen staan zij al met de rug tegen de muur, soms zelfs tegen een gevangenismuur. In die zin lijkt Mussolini’s voorspelling van een ‘eeuw van rechts’ minder megalomaan dan twintig jaar geleden. Vier jaar lang is Nederlandse media als de Volkskrant het zwijgen opgelegd door de bezettingsmacht van het Derde Rijk en zijn collaborateurs. We leven in een tijd waarin zorgvuldig geplande fascistische terreurdaden gruwelijke vergeldingen door islamistische tegenhangers kunnen uitlokken, en waarin de obsessie met ‘verschillen’ het liberale geloof in gedeelde menselijkheid dreigt te marginaliseren. Dit is geen tijd waarin democraten, of ze nu gelovig zijn of niet, zich weer stil moeten houden. https://www.volkskrant.nl/columns-op....google.com%2F