door Judit Neurink
2002-09-30
RABAT - De islamitische partij PJD is de grote winnaar van de verkiezingen in Marokko. Zij verdrievoudigde bijna het aantal zetels. Opvallend was de lage opkomst, verontrustend het uitstellen van de uitslag.
Bezorgde Marokkanen belden elkaar dit weekeinde: ,,De islamisten nemen het over!'' Want hoewel de definitieve resultaten van de parlementsverkiezingen van vrijdag gisteravond nog steeds op zich lieten wachten, toonden de voorlopige uitslagen grote winst voor de PJD - de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling.
Het uitblijven van definitieve resultaten -Binnenlandse Zaken stelde zijn persconferentie meermalen uit- leidde bovendien tot speculaties dat de werkelijke winst van de islamisten nog hoger was dan bekend, en dat de overheid als vanouds de resultaten probeerde te manipuleren.
Dit soort wantrouwen jegens de regering en de jonge koning Mohammed VI -die wilde breken met de traditie van fraude bij Marokkaanse verkiezingen- was voor veel mensen aanleiding de stemlokalen te mijden. De opkomst bereikte met 52 procent een dieptepunt. Zowel de populaire fundamentalistische moslimbeweging van sjeik Jassin als enkele linkse partijen hadden opgeroepen niet te gaan stemmen. Beide zijden eisen wijziging van de grondwet, vooral wat betreft de overheersende rol van de koning.
,,Niemand in de wijk ging stemmen, dus ik ook niet'', biechtte een restauranthouder op in het oude centrum van Fez, de religieuze hoofdstad van Marokko waar sjeik Jassin veel aanhang heeft. ,,We hebben geen vertrouwen in politici, ook omdat we weten hoe ze stemmen kopen. Ze betalen iemand honderd euro om op hun partij te stemmen.'' Veel mensen stemden bovendien alleen om te voorkomen dat thuisblijven tegen hen wordt gebruikt.
De socialistische premier Al-Joesoefi lijkt opnieuw een coalitie te kunnen vormen, al moest zijn USFP inleveren, van 57 naar 45 van de 325 zetels. De USFP bleef de grootste, de conservatieve Istiqlal werd tweede met 43 zetels, gevolgd door de islamitische PJD met 38 - dat was in 1997 nog 14. De PJD deed bovendien in slechts 56 van de 91 districten mee.
Het is twijfelachtig of de socialisten de PJD in de regering willen. Door de rolverdeling van koning, regering en parlement lijkt echte invloed voor de PJD sowieso uitgesloten. Wel zullen de andere partijen rekening moeten houden met de aanhang van Jassin en de meer pragmatische PJD onder de vele armen en analfabeten.
PJD-leider Benkiran zei dit weekeinde dat hij als te radicaal wordt afgeschilderd. Hij wil een geleidelijke invoering van de sjaria, met een verbod op alcohol en gokken, maar ontkent nu dat hij dieven zou willen bestraffen door het afhakken van een hand. ,,We willen al die miljoenen werklozen een baan geven. Van afhakken van handen is geen sprake.''