Hoe het nieuws polarisatie voedt (en wat eraan te doen)

[Adela.]

Wij zouden beter moeten weten...



. Dagelijks worden tegenstellingen (Links! Rechts!) tot in het absurde uitvergroot. Deze polarisatie maakt een zinnig publiek debat haast onmogelijk. Een nieuw soort nieuws kan helpen deze tegenstellingen te overbruggen.

Je hoeft niet in de Verenigde Staten te wonen om te weten hoe extreem gepolariseerd dat land is. Maar als je er, zoals ik, een maandje daadwerkelijk woont, besef je: Amerikanen leven niet in bubbels - ze leven in bunkers van het eigen gelijk.

Geluidsdichte, hermetisch afgesloten en feitenvrije bunkers met één gemeenschappelijk idee: dat de hele buitenwereld krankzinnig is geworden. Kijk als New Yorker één avond naar Fox News en je denkt: welke planéét is dit? In Alabama zullen ze hetzelfde denken van CNN.

Veel van de polarisatie manifesteert zich als typisch Amerikaans - pro-Trump versus anti-Trump, steden versus heartland - maar andere tegenstellingen zullen ook een Nederlander niet vreemd voorkomen: links versus rechts, conservatief versus progressief, realisme versus idealisme.

Die tegenstellingen hebben een functie. Politiek is, in zekere zin, per definitie een vorm van kuddegedrag: bij welke groep hoor je? Voor wie kom je op? En met wie bind je de strijd aan?

Maar inmiddels is het kuddegedrag zo ver doorgeschoten dat de tegenstellingen niet zozeer ideologisch als wel sektarisch zijn geworden. Wat vroeger ideologische begrippen waren - links, rechts, conservatief, progressief -, zijn inmiddels verworden tot de grootste scheldwoorden uit het politieke woordenboek.En dat schelden is in de afgelopen twintig jaar zo erg geworden dat van zinnige begrippen nauwelijks nog te spreken valt. Links? Daar zitten de terroristenknuffelaars, landverraders, cultuurmarxisten en gratis-geld-uitdelers. Stekeblind voor de gevaren van buiten, naïef over de gevaren van binnen of, nog erger, heulend met de vijand zelf. Rechts? Daar zitten de neo-nazi’s, racisten, fascisten en marktfundamentalisten. Gevaarlijke, autoritaire bedreigers van de rechtsstaat.Links en rechts zijn, kortom, verbale bombardementen in een cultuuroorlog geworden. Hét moderne vijandsdenken. Langeafstandswapens in een landschap vol loopgraven.Vandaar die bunkers.

[Adela.]

De media als katalysator van het vijanddenken

Het behoeft nauwelijks betoog dat de nieuwsmedia de grote katalysator van dit vijandsdenken zijn. Wie ook maar een beetje het nieuws volgt, ontkomt niet aan een dagelijkse stroom van nieuwsberichten, journaalitems, opiniestukken, blogs en vlogs die een of ander polariserend frame bekrachtigen. Denk aan dit soort bizar wij-zij-proza.

Ook de media zelf zijn inmiddels steevast onderdeel van die polarisatie: ben je ‘rechts’ of ‘conservatief,’ dan is alles van The New York Times tot De Groene Amsterdammer en van de VARA tot de Volkskrant per definitie verdacht.

En sta je aan de andere kant van het politieke gangpad, dan is alles van Fox News tot De Telegraaf en van Powned tot GeenStijl automatisch gediskwalificeerd. Daartussen? De stille oceaan. Het verdwenen midden.

En inderdaad, ook bij De Correspondent ontkomen we niet aan de polarisatie - hoe graag we dat ook zouden willen. Niet zelden zie je het links-rechtsverwijt of een variant daarop in de bijdragensectie voorbijkomen.

Schrijven over het alledaagse leven van een vluchteling wordt dan opeens geen informatieve journalistiek meer, maar een politieke daad: links landverraad. Praten met PVV’ers over hun wereldbeeld? Een podium geven aan rechtsextremisten.

Opkomen voor mensen in schulden? Linkse dweperij met mensen die niet met geld om kunnen gaan. Pleiten voor meer geld naar defensie? Rechtse oorlogszucht. Een portret van een succesvolle zwarte burgermeester in een kleine Amerikaanse stad? Linkse discriminatie van de witte medemens.

Een kritische lezing over hoe de PvdA de sociaaldemocratie verloochend heeft? Rechtse afleidingsmanoeuvre van het neoliberale drama! Een onthullende reconstructie over de ontmoeting van Thierry Baudet met racist Jared Taylor? Linkse smear campaign!

De polarisatie is zo sterk dat het ieder idee van een gedeelde realiteit naar het rijk der fabelen dreigt te verbannen - en daarmee ieder normaal gesprek over politiek en samenleving onmogelijk dreigt te maken. Terwijl de kosmos om de aarde heen steeds verder uitdijt, krimpt ons politiek-sociale universum zienderogen. Het wordt kleiner en kleiner tot alleen de eigen ideologie nog waarheid is.

[Adela.]

Pogingen tot depolarisatie: helpt factchecken echt?

Geen wonder dus dat er naarstig wordt gezocht naar manieren om dit krimpende heelal een halt toe te roepen. De meeste heil wordt in de nieuwsmedia gezocht in factchecken. Inmiddels is het meer regel dan uitzondering dat een krant of nieuwssite een factcheckrubriek heeft, in een poging ‘de feiten’ voor zich te laten spreken.

Die feiten, is de hoop, overstijgen de bubbels: ze geven een gevoel van gemeenschappelijke realiteit. Wikipedia-oprichter Jimmy Wales heeft met WikiTribune zelfs een nieuwssite opgericht met uitsluitend dit doel: enkel feitelijke, objectieve verslaggeving waar ‘links’ noch ‘rechts’ een rol speelt.

Anderen zoeken de oplossing meer in dialoog. Zo probeerde Joris Luyendijk met zijn project en gelijknamige boek Kunnen we praten? kamp-links en kamp-rechts met elkaar in gesprek te laten gaan door interviews en analyses in zowel het Algemeen Dagbad als op De Correspondent te publiceren.

Andere formules in het genre: dubbelinterviews tussen ‘links’ en ‘rechts,’ reportages van ‘buiten de bubbel’ en portretten van mensen ‘uit het andere kamp.’ Berucht is inmiddels het portret van The New York Times van de ‘Nazi sympathizer next door.’

Beide pogingen de tegenstellingen te doorbreken zijn goedbedoeld en heel soms ook effectief. Maar in de regel bieden ze vooralsnog weinig soelaas. Meestal is het effect zelfs averechts. De ‘factcheck’ staat dan, exact tegengesteld aan zijn bedoeling, symbool voor hoe ‘de andere kant’ de waarheid ‘in pacht’ meent te hebben en aan de rest van de wereld probeert ‘op te dringen.’ En de meeste pogingen tot dialoog ontaarden, ondanks de achterliggende intenties, uiteindelijk toch weer in politiek moddergooien.

Dit staat er op het spel

Toegegeven, iets tegen de polarisatie proberen te doen, is in het huidige tijdsgewricht misschien wel een onmogelijke opgave. De loopgraven zijn zo diep dat het licht aan de bovenkant nauwelijks nog te zien is.

Bovendien: polarisatie is naast irritant en vermoeiend ook extreem lucratief. Het levert media kijkers en kliks op en politici een steeds fanatiekere achterban. En niet te vergeten: het geeft de kampen zélf een gevoel van saamhorigheid die na jaren van ontideologisering in westerse samenlevingen verloren werd gewaand. Polarisatie werkt: het verkoopt, het motiveert en het creëert toebehoren.

Maar de keerzijden zijn minstens zo groot, zo niet groter. Polarisatie drijft mensen uit elkaar, kweekt wantrouwen en maakt het sluiten van compromissen almaar moeilijker. Al snel komen dan de fundamenten van democratie en rechtsstaat, zoals samenwerken en gelijke rechten, in het geding. Uit angst of achterdocht voor de Ander. Polarisatie bedreigt, op de lange termijn, ons vermogen tot samenleven.

Er staat dus nogal wat op het spel. Blijven nadenken over manieren om de tegenstellingen te doorbreken en de bunkers van het eigen gelijk te doorbreken, is iets waar iedereen zich geroepen toe zou moeten voelen. Of in ieder geval: wat nieuwsmedia, als grootste echoput van het wij-zij-denken, zich tot hun voornaamste taak zouden moeten rekenen.

Meer feiten en meer dialoog kunnen daarbij behulpzaam zijn. Maar willen we écht voorbij onze ideologische tegenstellingen gaan, dan zullen we dieper moeten graven. Dan zullen we op zoek moeten naar nieuwe manieren om de wereld te aanschouwen. Nieuwe categorieën waarmee we de wereld indelen en betekenis geven. Categorieën die de tegenstelling tussen links en rechts niet onderschrijven, maar ondergraven.

Lees hier verder;

http://https://decorrespondent.nl/7728/hoe-het-nieuws-polarisatie-voedt-en-wat-eraan-te-doen/198068640-5c467c54