Noorderlicht
12-08-2016, 22:42
Waarom liep het zo verkeerd in veel Arabische landen? The New York Times wijdt daar z’n hele weekendbijlage aan.
Longreads van The New York Times zijn vaker in de prijzen gevallen vanwege de kwaliteit. Maar zelfs voor de Amerikaanse krant is de donderdag verschenen productie Fractured Lands: How the Arab World came apart bijzonder. De krant werkte namelijk anderhalf jaar aan het lijvige artikel over wat er zich de afgelopen tientallen jaren afspeelde in de Arabische wereld.
“Zelfs voor ons is het ongekend om zo op één verhaal te focussen”, schrijft de hoofdredacteur Jake Silverstein van The New York Times Magazine. In print beslaat het verhaal, van bijna 43.000 woorden, de hele weekendbijlage van The New York Times. Via virtual reality kunnen lezers via internet bovendien meekijken naar de herovering van de stad Falluja in Irak op IS.
Het verhaal wordt verteld aan de hand van zes hoofdpersonen in Egypte, Libië, Syrië en Irak. De krant volgt bijvoorbeeld een 24-jarige student in Syrië, een 41-jarige strijder in het Koerdische deel van Irak en een 36-jarige vrouwenrechtenactiviste in Irak. Zo worden de Amerikaanse invasie in Irak dertien jaar geleden, de vluchtelingencrisis en de opkomst van IS behandeld. “Hoe kon het na de Arabische revolutie toch zo misgaan met deze regio?”, vraagt Scott Anderson, de auteur van het verhaal zich af.
Anderson had als Midden-Oostenkenner de Arabische Lente, die begon in 2010, in eerste instantie juist toegejuicht. Geen regio was destijds zo aan het stagneren als de Arabische wereld, schrijft hij. Gaddafi was in Libië bijvoorbeeld op weg naar een lokaal record met een dictatuur van 42 jaar. In 2011 hadden Egyptenaren jonger dan 41 jaar nog nooit meer dan twee presidenten aan het hoofd van hun land gezien, terwijl Syriërs van dezelfde leeftijd altijd onder het bewind van vader en zoon Assad hadden geleefd.
Twee verbanden
Toch ging het weer mis na de serie opstanden: de ‘bevrijde’ landen Libië en Jemen gleden weg richting gewapende anarchie, en in Syrië brak een burgeroorlog uit. De nieuwe democratisch gekozen regering in Egypte werd omvergeworpen door militairen. Zelfs in Tunesië, dat als succesverhaal werd beschouwd, gaat het economisch erg slecht en is er sprake van een terroristische dreiging. Uit overblijfselen van Al-Qaeda ontstond bovendien terreurgroep IS.
Waarom struikelde een opstand met zoveel potentie? Anderson zoekt de verklaring deels in twee belangrijke verbanden. De Arabische wereld kent 22 landen, zes daarvan zijn het meest beïnvloed door de Arabische lente: Egypte, Irak, Libië, Syrië, Tunesië en Jemen. Deze zes zijn republieken in plaats van monarchieën, dat maakt de landen minder stabiel. Bovendien zijn de landen die wegglijden in chaos, Irak, Syrië en Libië, begin twintigste eeuw door Westerse imperialistische krachten gecreëerd. Daarbij werd volgens Anderson niet goed nagedacht over nationale eenheid, en zelfs nog minder aan tribale of sektarische scheidslijnen. Het gebrek aan nationale identiteit gekoppeld aan een vorm van traditioneel bestuur maakte Irak, Syrië en Libië extra kwetsbaar.
Van uroloog naar strijder
Eén van de zes hoofdpersonen in het verhaal is de 41-jarige Azar Mirkhan. Hij werkte als uroloog – een arts die zich bezighoudt met aandoeningen aan de urinewegen – tot hij vorig jaar zijn westerse kleren verruilde voor de traditionele jurk van Koerdische strijders en naar Noord-Irak reed. Daar wilde hij de regio tegen het oprukkende IS beschermen.
De familie van Mirkhan had een lange traditie van vechten voor de Peshmerga, dat zijn strijdkrachten van de Koerdische regio in Irak. De Koerden, die wonen in een gebied dat uitstrekt over Irak, Iran, Syrië en Turkije, hebben zich altijd als een apart volk beschouwd en hebben een eeuwenoude traditie van rebellie. Anderson gebruikt het voorbeeld van Mirkhan om het geschiedenisverhaal van de Iraakse Koerden te vertellen, en de grote rol van de VS in de regio te belichten.
Lees de longread van The New York Times door Scott Anderson: Fractured Lands: How the Arab World Came Apart http://www.nytimes.com/interactive/2016/08/11/magazine/isis-middle-east-arab-spring-fractured-lands.html?_r=1
http://www.nrc.nl/nieuws/2016/08/12/hoe-de-arabische-wereld-uit-elkaar-viel-a1515920