Abjectief
23-10-2015, 09:32
Tofik Dibi: 'Ik dacht dat mensen zouden denken: hoe kan iemand die zo progressief is, zijn eigen homoseksualiteit geheim houden? Dan zal hij het wel niet zijn.' © Valentina Vos
Vanaf het moment dat Tofik Dibi de Tweede Kamer betrad, kreeg hij er in de media vragen over. 'Val je op mannen of vrouwen?', hij kon het niet zeggen. Tot nu. Zijn boek Djinn verschijnt vandaag.
Door: Gidi Heesakkers 23 oktober 2015, 02:00
Ik wilde iedereen binnen de partij die niet in me geloofde een poepje laten ruiken en dat was onverstandig
'Mama, het boek over mijn leven komt volgende week uit. Dat wordt wel moeilijk voor jullie.' Tofik Dibi en zijn moeder kijken naar Masterchef Marokko als hij erover begint. 'Hoezo?' wil ze weten. 'Zeg gewoon wat erin staat.' Hij zegt dat ze dat wel weet. En als ze antwoordt van niet, nog een keer: 'Je weet wel wat erin staat.'
Na zijn vergeefse gooi naar het leiderschap van GroenLinks in 2012 verliet de veelbelovende politicus uit Amsterdam-West de Tweede Kamer via de achterdeur. Tofik Dibi (34) was altijd een graag geziene gast in talkshows geweest. Als 'vrijzinnige moslim' met een Marokkaanse achtergrond en uitgesproken meningen op bestelling werd hij aan de lopende band gevraagd voor interviews. Nu was hij plotseling het mikpunt van hoon en spot. Hoe had hij het in zijn hoofd gehaald zich kandidaat te stellen als uitdager van Jolande Sap?
Het ging niet goed met de fractie. In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen groeide bij Dibi het idee dat hij GroenLinks uit het slop kon trekken, ook al kreeg hij amper steun van partijgenoten. 'Achteraf besef ik dat ik me ook heb laten meeslepen door ijdelheid', zei hij daarover later in een terugblikkend interview met Vrij Nederland. 'Ik wilde iedereen binnen de partij die niet in me geloofde een poepje laten ruiken en dat was onverstandig.'
Provoceren
Dibi heeft zijn homoseksualiteit lange tijd gezien als een djinn: iets wat ook weer kan weggaan
Het kwam tot een lijsttrekkersreferendum, dat Sap met een grote meerderheid won. Bij de verkiezingen op 12 september verloor GroenLinks tweederde van de zetels en was het ook einde verhaal voor Sap.
Na zijn vertrek uit de Tweede Kamer liep Dibi een redactiestage bij mediaplatform VICE, pakte hij zijn afgebroken bachelor media & cultuur aan de Universiteit van Amsterdam op en begon hij aan een opleiding tot leraar maatschappijleer. Hij stopte met beide studies en verstuurde sollicitatiebrieven, 'vooral naar mensenrechtenachtige clubs'. Tot nu toe zonder resultaat. 'Bij afwijzingen hoor ik vaak dat ze me associëren met provoceren. En ik heb natuurlijk geen opleiding afgerond.'
Ja, hij ontvangt nog steeds wachtgeld - die vraag wordt hem het vaakst gesteld - maar niet lang meer. Tot eind dit jaar, hooguit. En ja, hij woont nog steeds met zijn familie.
De afgelopen maanden schreef hij aan het boek met de titel Djinn, naar wat in de islamitische overleveringen een bovennatuurlijk onzichtbaar wezen is dat bezit kan nemen van mensen. Zo heeft Dibi zijn homoseksualiteit lange tijd gezien: als een djinn, als iets wat ook weer kan weggaan. 'Het heeft geen naam', schrijft hij. 'Als ik het een naam geef, wordt het tastbaar, zonder blijft het ongrijpbaar. Naamloos of niet, het is niet te bedwingen.'
Uit de kast komen
Je bent zo dapper om die lijsttrekkersrol aan te vechten, terwijl je eigenlijk weet dat je niet gaat winnen. Maar waarom durf je niet uit de kast te komen?
Publiciste Monique Samuel
In het boek beschrijft hij zijn jeugd in Vlissingen, het begin en einde van zijn politieke carrière en de daarmee gepaard gaande worsteling met zijn geaardheid, die al op jonge leeftijd begon. Toen Dibi in 2006 aantrad in de Tweede Kamer kreeg hij er al vragen over, maar rond het lijsttrekkersreferendum waren het er meer dan ooit. In het programma van Paul de Leeuw, bij de Coen en Sander Show op 3FM: 'Val je op mannen of op vrouwen?' Zijn standaardredactie was een rookgordijn: 'Ik weet wat je probeert, maar ik heb niets spannends te melden.'
Het moeilijkst vond hij de confrontatie met de Egyptisch-Nederlandse publiciste Monique Samuel, net als Dibi gast in praatprogramma De Halve Maan. 'Ik ben een jaar geleden uit de kast gekomen en heb daarmee een heldenrol vervuld voor veel mensen', zei Samuel plotseling, in het gesprek over zijn plannen met GroenLinks. 'Nu vraag ik aan jou: je bent zo dapper om die lijsttrekkersrol aan te vechten, terwijl je eigenlijk weet dat je niet gaat winnen. Maar waarom durf je niet uit de kast te komen?'
Je antwoordde dat het irrelevant was.
'Mijn geaardheid is niet langer meer een issue'
© Valentina Vos
'Dat was natuurlijk niet waar. Het is wél relevant. Ik wist heus wel dat het iets had kunnen betekenen als ik als Tweede Kamerlid uit de kast was gekomen. Maar ze overviel me met die vraag. Ik was er niet klaar voor. Voor iedereen is een ander moment geschikt om uit de kast komen. Monique Samuel respecteerde niet dat het mijn moment niet was. Ik geloof niet dat iemand haar in een tv-programma uit de kast heeft getrokken.
'Wat ook meespeelde, is de gedachte: als ik het nu zeg, denkt iedereen dat ik het doe vanwege het lijsttrekkersreferendum, om stemmen te winnen. Die beschuldiging wilde ik voorkomen. Ik denk dat het nu veel minder verdacht is.'
Ik was tijdens interviews constant beducht voor vragen over mijn geaardheid
Denk je dat mensen het aan je konden zien?
'Mensen hebben het al zo lang ik me kan herinneren aan me gezien, daarvan was ik me als kind al hyperbewust. Later was ik tijdens interviews constant beducht voor vragen over mijn geaardheid. Het is voor het eerst dat ik niet bang ben om eerlijk antwoord te geven.'
Dus als ik nu die eeuwige vraag stel¿
Ik zie eerder voor me dat ik een relatie met een man krijg dan met een vrouw
'...antwoord ik, misschien uit zelfbescherming: ik ben biseksueel, maar met mannen voel ik een sterkere emotionele connectie. Ik heb ook geflikflooi en flirtacties gehad met meisjes, tot niet eens zo heel lang geleden, maar nu zie ik eerder voor me dat ik een relatie met een man krijg dan met een vrouw.
'Ik heb lang gehoopt dat mijn gevoelens voor mannen door de politiek zouden weggaan. Toen ik van mijn eerste salaris in mijn eentje op vakantie ging naar Cuba heb ik een afspraak met mezelf gemaakt: en nú is het over. Ik wilde na 11 september 2001 een voorvechter zijn voor multicultureel Nederland en dacht: dat kan niet als ik op mannen val. Dan luistert niemand met een buitenlandse achtergrond naar me.'
Terwijl je je had aangesloten bij de emancipatiepartij.
'Dat was tegenstrijdig. Ik verdedigde bij GroenLinks steeds fanatieker de rechten van lesbiennes, biseksuelen, homoseksuelen, transgenders. Mezelf opwerpen voor anderen was een gewetensusser. Ik kreeg weleens mailtjes van homoseksuele moslims die aannamen dat ik net zo was als zij. Ik kon geen spiegel voor hen zijn, maar wel hun vrijheid verdedigen.
'Ik schrijf in het boek dat het haast voelde als de ultieme vermomming. Ik hield mezelf voor dat iedereen zou denken: hoe kan iemand die zo progressief is, die homo's zó oké vindt, zijn eigen homoseksualiteit geheim houden? Dan zal hij het wel niet zijn.'
Voelde het ook als verraad?
Ik wilde een van de Marokkanen zijn, moslim zijn, man zijn, maar wilde ook verliefd kunnen worden op wie ik wil
'Ja, want het omgekeerde idee liet ik natuurlijk ook bestaan: als hij het al niet durft te zeggen, moet het wel héél erg zijn. Dat heeft me lang dwars gezeten. Ik vond het zó slecht van mezelf. Maar ik had natuurlijk alle reden te geloven dat homoseksualiteit een moeilijk onderwerp is voor veel moslims. Het wordt door een grote groep gezien als een zonde. Ik wilde een van de Marokkanen zijn, moslim zijn, man zijn, maar wilde ook verliefd kunnen worden op wie ik wil. Ik wilde het allemaal en ik heb altijd gedacht dat ik moest kiezen. Nu denk ik: misschien hoef ik niet te kiezen.'
bron: Volkskrant
(1/2)