Canislupus
27-08-2015, 15:06
Het kalifaat zoals IS dat voorstaat staat lijnrecht tegenover hoe het er het vroeger was. Toen was er veel interesse voor andere culturen, zegt de Nijmeegse hoogleraar Maaike van Berkel.
Zeg 'kalifaat' en bij de gemiddelde nieuwsconsument doemen beelden op van onthoofdingen, aanslagen en massa-executies. Het staat volgens arabiste en historica Maaike van Berkel in schril contrast met de associaties die veel moslims hebben met het ideaal van kalifaat als vreedzaam en rechtvaardig bestuur. Bovendien zag het leven in het vroege kalifaat, waar Joden, moslims en christenen in de 8ste tot 10de eeuw in relatieve harmonie met elkaar leefden, er in de praktijk heel anders uit. Volgende week begint ze als hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis aan de Radboud Universiteit.
Hoe zag het dagelijks leven in het vroege kalifaat eruit?
'De bloeitijd was in de late 8ste en 9de eeuw, zo'n twee eeuwen na de dood van de profeet Mohammed. Het kalifaat groeide uit van een rijk van het huidige Afghanistan tot Noord-Afrika en Spanje. Bagdad was de hoofdstad. Er woonden een half miljoen mensen, daar kon geen Europese stad zich destijds aan meten. In Bagdad was het een komen en gaan van handelaren, geleerden en kunstenaars. Er was grote interesse voor andere culturen en talen. De toenmalige kalief (leider van het kalifaat, red.) liet filosofische en medische werken uit de klassieke Perzische en Griekse cultuur vertalen en betaalde dichters voor het schrijven van poëzie over wijn, mannenliefde, noem maar op. Sjiieten, christenen en Joden konden geen kalief worden, maar bijvoorbeeld wel hoofd van een ministerie.'
De huidige kalief zal niet snel een christen aanwijzen als rechterhand.
'Nee, en zelfs veel mede-moslims komen niet in aanmerking. In het huidige kalifaat heerst een machtscultuur van uitsluiting. Alleen soennieten - en dan ook nog eens soennieten met de minderheidsopvatting van het salafisme - hebben het voor het zeggen. IS wijst regelmatig op het eervolle en machtige verleden. Zo noemt de huidige kalief zichzelf Aboe Bakr, dezelfde naam als de eerste kalief die in de 7de eeuw het roer overnam van de profeet Mohammed toen die overleed. Aboe Bakr was toen een trouwe metgezel van Mohammed; een van de eersten die zich liet bekeren tot de islam. Kalief betekent letterlijk opvolger. De huidige Aboe Bakr vindt zichzelf dus een waardige opvolger van Mohammed, maar veel van zijn voorgangers voerden een tolerantere politiek.'
IS is berucht om het vernielen van historische kunstwerken. Waarom hebben ze zo'n hekel aan het verleden?
'Ze hebben geen hekel aan het verleden, maar ageren tegen afgoderij. Afgoderij - het toekennen van goddelijke eigenschappen aan iets of iemand anders, bijvoorbeeld aan beelden - is in de ogen van IS en de meeste moslims onacceptabel. Maar IS vertegenwoordigt wel een minderheidsstandpunt over hoe op te treden tegen afgoderij uit heden of verleden. Vandaar dat de meeste bewoners van het Midden-Oosten even geschokt zijn door de vernietiging van hun historische kunstschatten als mensen in Europa. Overigens werden in de paleizen van de vroege kaliefen wel degelijk mensen afgebeeld.'
Uw vakgebied staat vol in de aandacht sinds de opmars van het islamitisch terrorisme.
'Ja, en dat creëert bij mij een dubbel gevoel. Die aandacht is natuurlijk fijn, maar ik vind dat het oude kalifaat ook als onderwerp op zich interessant genoeg zou moeten zijn. We hebben het hier over een rijk dat qua historisch belang vergelijkbaar is met dat van het Romeinse rijk, toch leert niemand er iets over bij de geschiedenislessen op school. Het is toch vreemd dat de geschiedenis alleen interessant zou zijn wanneer die vanuit West-Europees perspectief wordt bekeken.'
Bron : http://www.volkskrant.nl/wetenschap/oude-kalifaat-was-juist-zeer-tolerant~a4129874/?hash=193b8705f19a201b140961194a19eb3044c7ade7
Zeg 'kalifaat' en bij de gemiddelde nieuwsconsument doemen beelden op van onthoofdingen, aanslagen en massa-executies. Het staat volgens arabiste en historica Maaike van Berkel in schril contrast met de associaties die veel moslims hebben met het ideaal van kalifaat als vreedzaam en rechtvaardig bestuur. Bovendien zag het leven in het vroege kalifaat, waar Joden, moslims en christenen in de 8ste tot 10de eeuw in relatieve harmonie met elkaar leefden, er in de praktijk heel anders uit. Volgende week begint ze als hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis aan de Radboud Universiteit.
Hoe zag het dagelijks leven in het vroege kalifaat eruit?
'De bloeitijd was in de late 8ste en 9de eeuw, zo'n twee eeuwen na de dood van de profeet Mohammed. Het kalifaat groeide uit van een rijk van het huidige Afghanistan tot Noord-Afrika en Spanje. Bagdad was de hoofdstad. Er woonden een half miljoen mensen, daar kon geen Europese stad zich destijds aan meten. In Bagdad was het een komen en gaan van handelaren, geleerden en kunstenaars. Er was grote interesse voor andere culturen en talen. De toenmalige kalief (leider van het kalifaat, red.) liet filosofische en medische werken uit de klassieke Perzische en Griekse cultuur vertalen en betaalde dichters voor het schrijven van poëzie over wijn, mannenliefde, noem maar op. Sjiieten, christenen en Joden konden geen kalief worden, maar bijvoorbeeld wel hoofd van een ministerie.'
De huidige kalief zal niet snel een christen aanwijzen als rechterhand.
'Nee, en zelfs veel mede-moslims komen niet in aanmerking. In het huidige kalifaat heerst een machtscultuur van uitsluiting. Alleen soennieten - en dan ook nog eens soennieten met de minderheidsopvatting van het salafisme - hebben het voor het zeggen. IS wijst regelmatig op het eervolle en machtige verleden. Zo noemt de huidige kalief zichzelf Aboe Bakr, dezelfde naam als de eerste kalief die in de 7de eeuw het roer overnam van de profeet Mohammed toen die overleed. Aboe Bakr was toen een trouwe metgezel van Mohammed; een van de eersten die zich liet bekeren tot de islam. Kalief betekent letterlijk opvolger. De huidige Aboe Bakr vindt zichzelf dus een waardige opvolger van Mohammed, maar veel van zijn voorgangers voerden een tolerantere politiek.'
IS is berucht om het vernielen van historische kunstwerken. Waarom hebben ze zo'n hekel aan het verleden?
'Ze hebben geen hekel aan het verleden, maar ageren tegen afgoderij. Afgoderij - het toekennen van goddelijke eigenschappen aan iets of iemand anders, bijvoorbeeld aan beelden - is in de ogen van IS en de meeste moslims onacceptabel. Maar IS vertegenwoordigt wel een minderheidsstandpunt over hoe op te treden tegen afgoderij uit heden of verleden. Vandaar dat de meeste bewoners van het Midden-Oosten even geschokt zijn door de vernietiging van hun historische kunstschatten als mensen in Europa. Overigens werden in de paleizen van de vroege kaliefen wel degelijk mensen afgebeeld.'
Uw vakgebied staat vol in de aandacht sinds de opmars van het islamitisch terrorisme.
'Ja, en dat creëert bij mij een dubbel gevoel. Die aandacht is natuurlijk fijn, maar ik vind dat het oude kalifaat ook als onderwerp op zich interessant genoeg zou moeten zijn. We hebben het hier over een rijk dat qua historisch belang vergelijkbaar is met dat van het Romeinse rijk, toch leert niemand er iets over bij de geschiedenislessen op school. Het is toch vreemd dat de geschiedenis alleen interessant zou zijn wanneer die vanuit West-Europees perspectief wordt bekeken.'
Bron : http://www.volkskrant.nl/wetenschap/oude-kalifaat-was-juist-zeer-tolerant~a4129874/?hash=193b8705f19a201b140961194a19eb3044c7ade7