Svengali
22-10-2014, 00:05
INTERVIEW De Iraakse aartsbisschop Jousif Thomas Mirkis leeft op een steenworp afstand van terreurgroep IS. Volgens hem wacht ook Europa extremistische terreur.
Christenen zijn geen randverschijnsel, zegt Jousif Thomas Mirkis, katholiek aartsbisschop van de stad Kirkoek in het noorden van Irak. "Wij behoren tot de Midden-Oosterse regio, deze landen zijn heilig voor ons, of we het nou hebben over Irak, Syrië, Libanon of Egypte. Hier staan onze oeroude kerken en kloosters. Hoe kun je dan verwachten dat we vertrekken?"
Mirkis, die als Dominicaner geestelijke zijn opleiding in Frankrijk volgde, is even in Europa. Na een bezoek aan het Vaticaan reisde hij naar Nederland om zijn zuster te zien, die al zeventien jaar in Nederland woont. Dit jaar werd hij aartsbisschop van de chaldeeuwse katholieke kerk, in een tijd waarin alle godsdienstige minderheden in het Midden-Oosten zich bedreigd voelen door het nieuwbakken islamitische 'kalifaat' van de onthoofdende, kruisigende, stenigende en slavenhandelende organisatie IS.
Geen importproduct
Tot die bedreigde minderheden behoren ook de christenen. Daarmee dreigt het Midden-Oosten een deel van zijn oudste culturele genen te verliezen, want het christendom is in die regio bepaald geen westers importproduct. Het bestond er al eeuwen voor de opkomst van de islam. In het Midden-Oosten begon de oudste kerkgeschiedenis, vele honderden jaren voordat het christendom vaste voet kreeg in Nederland.
Mirkis stelt zich laconiek op. Nee, in gevaar is hij niet, zegt hij. Tussen neus en lippen door deelt hij mede dat hij in Irak op ongeveer tien kilometer afstand van het front woont, waarachter IS gelegerd is. Toch is vals optimisme hem vreemd. De strijd tegen IS vergelijkt hij zelfs met het begin van een derde wereldoorlog.
Mirkis heeft de tragiek van iemand die een scherpe vooruitziende blik heeft, maar ongewenste ontwikkelingen niet kan tegenhouden. Tien jaar geleden toonde hij dat scherpe inzicht. In 2004, een jaar nadat de Amerikanen dictator Saddam Hoessein ten val hadden gebracht, vroeg iemand hem op een bijeenkomst in Utrecht of de Amerikaanse militairen moesten vertrekken uit Irak of juist blijven. Mirkis vatte het verschrikkelijke dilemma als volgt samen: "In Irak zitten we in de val. Als ze blijven komen er steeds meer terroristische groepjes naar Irak. Maar als ze weggaan, nemen die terroristische groepen het over." Dat laatste dreigt, kort na het vertrek van de laatste Amerikaanse militairen, nu inderdaad te gebeuren, met IS voor de poorten van Bagdad en in het noorden ook Kirkoek.
Inspanningen
"Als Europa in 1933, toen Hitler aan de macht kwam, meteen had ingegrepen, dan zou dat het leven van vijftig miljoen mensen hebben gered", zegt hij. Dat lijkt op een dramatische oproep aan het Westen om militair op te treden. Mirkis is er inderdaad van overtuigd dat gewapende actie tegen IS onvermijdelijk is.
Tegelijkertijd benadrukt hij dat nog iets anders nodig is, iets wat dieper gaat. Hij wijst op de enorme inspanningen die in Europa op cultuurfilosofisch gebied zijn verricht om enigszins te kunnen begrijpen wat er allemaal fout was gegaan in de periode voorafgaande en tijdens het nationaal-socialisme: "De menswetenschappen zijn nooit zo sterk tot ontwikkeling gekomen als na de Tweede Wereldoorlog." Dat soort inspanningen vindt hij op termijn belangrijker dan de bommen waarmee de coalitie de IS-opmars tot stilstand probeert te brengen. Mirkis: "Jullie moeten waarden exporteren naar het Midden-Oosten, anders krijgen jullie extremisme terug."
Bitter beschrijft hij de slavenhandel door IS, een systeem zoals toegepast bij alle producten, van groothandel en doorverkoop aan de tussen- en de detailhandel. De 'groothandel' verkoopt meisjes die de jezidische godsdienst aanhangen voor bedragen tussen de twintig en honderd dollar aan 'tussenhandelaars' die hun menselijke waar doorverkopen voor een veelvoud van die bedragen.
"Ze beschouwen zichzelf als God", zegt Mirkis over IS. "Ze executeerden een advocate in Mosoel, Selwa Nuaimi, nadat ze hen barbaren had genoemd. De beschuldiging luidde 'godslastering'. Ofwel, als je iets ten nadele van IS zegt, dan beledig je God."
'Is is een soort ebola'
"Voor jullie lijkt het veraf", zegt hij. "Wij leven in de mond van de vulkaan. Maar denk niet dat jullie in Europa veilig zijn. Jullie komen later aan de beurt. IS is geen kleinigheid, het beheerst een gebied dat driemaal zo groot is als Nederland. IS is een soort ebola, niet beperkt tot Irak en Syrië. Kijk wat de beweging Abu Sayyaf in de Filippijnen doet, kijk naar Nigeria. Er vechten nu zo'n vijfduizend Europese moslims mee bij IS. Wat gaan die doen als ze terugkomen?"
Mirkis verwijst naar Mohammed Merah, de man die in Toulouse en Montauban in het zuiden van Frankrijk in maart 2012 zeven mensen doodschoot, vier militairen en drie Joden. Merah diende niet bij IS maar had wel contacten met Al-Kaida en bezocht Pakistan. Mirkis: "Bedenk goed dat IS tienmaal erger is dan Al-Kaida."
Afgezien van eigenbelang noemt Mirkis nog een reden waarom het Westen niet afzijdig kan blijven: "Als je hand ziek is, dan vraag je ook niet aan de dokter om die hand maar te amputeren."
Ook maakt de aartsbisschop zich zorgen over de manier waarop extreem-rechts in Europa gebruik kan maken van wat nu in zijn land gebeurt, door een verschrikkelijk beeld te schilderen van alle moslims en oriëntalen: "Ze gaan eraan voorbij dat ook moslims slachtoffers van IS zijn, zoals die advocate in Mosoel. IS eist honderd procent loyaliteit, ook van moslims, 99,9 procent is onvoldoende. Ze hebben zelfs een aparte gevangenis voor moslimgeestelijken."
"Het probleem van het Midden-Oosten is dat er geen degelijke cultuur van politieke instituties bestaat. Wat het Midden-Oosten nodig heeft zijn personen van de statuur van Nelson Mandela of Martin Luther King. Er is een groot leiderschapsprobleem. Europa heeft dat opgelost. Daar geldt de wet zelfs binnen de familie. De vloek van het Midden-Oosten is het tribale denken. Er is geen democratische legitimatie, IS wil die ook helemaal niet. Zo'n onthoofding is een vuistslag in jullie gezicht. De boodschap is: wij willen jullie democratie, jullie moraal, jullie waarden niet."
http://www.trouw.nl/tr/nl/4728/Islam/article/detail/3772968/2014/10/21/Denk-niet-dat-jullie-veilig-zijn.dhtml
Christenen zijn geen randverschijnsel, zegt Jousif Thomas Mirkis, katholiek aartsbisschop van de stad Kirkoek in het noorden van Irak. "Wij behoren tot de Midden-Oosterse regio, deze landen zijn heilig voor ons, of we het nou hebben over Irak, Syrië, Libanon of Egypte. Hier staan onze oeroude kerken en kloosters. Hoe kun je dan verwachten dat we vertrekken?"
Mirkis, die als Dominicaner geestelijke zijn opleiding in Frankrijk volgde, is even in Europa. Na een bezoek aan het Vaticaan reisde hij naar Nederland om zijn zuster te zien, die al zeventien jaar in Nederland woont. Dit jaar werd hij aartsbisschop van de chaldeeuwse katholieke kerk, in een tijd waarin alle godsdienstige minderheden in het Midden-Oosten zich bedreigd voelen door het nieuwbakken islamitische 'kalifaat' van de onthoofdende, kruisigende, stenigende en slavenhandelende organisatie IS.
Geen importproduct
Tot die bedreigde minderheden behoren ook de christenen. Daarmee dreigt het Midden-Oosten een deel van zijn oudste culturele genen te verliezen, want het christendom is in die regio bepaald geen westers importproduct. Het bestond er al eeuwen voor de opkomst van de islam. In het Midden-Oosten begon de oudste kerkgeschiedenis, vele honderden jaren voordat het christendom vaste voet kreeg in Nederland.
Mirkis stelt zich laconiek op. Nee, in gevaar is hij niet, zegt hij. Tussen neus en lippen door deelt hij mede dat hij in Irak op ongeveer tien kilometer afstand van het front woont, waarachter IS gelegerd is. Toch is vals optimisme hem vreemd. De strijd tegen IS vergelijkt hij zelfs met het begin van een derde wereldoorlog.
Mirkis heeft de tragiek van iemand die een scherpe vooruitziende blik heeft, maar ongewenste ontwikkelingen niet kan tegenhouden. Tien jaar geleden toonde hij dat scherpe inzicht. In 2004, een jaar nadat de Amerikanen dictator Saddam Hoessein ten val hadden gebracht, vroeg iemand hem op een bijeenkomst in Utrecht of de Amerikaanse militairen moesten vertrekken uit Irak of juist blijven. Mirkis vatte het verschrikkelijke dilemma als volgt samen: "In Irak zitten we in de val. Als ze blijven komen er steeds meer terroristische groepjes naar Irak. Maar als ze weggaan, nemen die terroristische groepen het over." Dat laatste dreigt, kort na het vertrek van de laatste Amerikaanse militairen, nu inderdaad te gebeuren, met IS voor de poorten van Bagdad en in het noorden ook Kirkoek.
Inspanningen
"Als Europa in 1933, toen Hitler aan de macht kwam, meteen had ingegrepen, dan zou dat het leven van vijftig miljoen mensen hebben gered", zegt hij. Dat lijkt op een dramatische oproep aan het Westen om militair op te treden. Mirkis is er inderdaad van overtuigd dat gewapende actie tegen IS onvermijdelijk is.
Tegelijkertijd benadrukt hij dat nog iets anders nodig is, iets wat dieper gaat. Hij wijst op de enorme inspanningen die in Europa op cultuurfilosofisch gebied zijn verricht om enigszins te kunnen begrijpen wat er allemaal fout was gegaan in de periode voorafgaande en tijdens het nationaal-socialisme: "De menswetenschappen zijn nooit zo sterk tot ontwikkeling gekomen als na de Tweede Wereldoorlog." Dat soort inspanningen vindt hij op termijn belangrijker dan de bommen waarmee de coalitie de IS-opmars tot stilstand probeert te brengen. Mirkis: "Jullie moeten waarden exporteren naar het Midden-Oosten, anders krijgen jullie extremisme terug."
Bitter beschrijft hij de slavenhandel door IS, een systeem zoals toegepast bij alle producten, van groothandel en doorverkoop aan de tussen- en de detailhandel. De 'groothandel' verkoopt meisjes die de jezidische godsdienst aanhangen voor bedragen tussen de twintig en honderd dollar aan 'tussenhandelaars' die hun menselijke waar doorverkopen voor een veelvoud van die bedragen.
"Ze beschouwen zichzelf als God", zegt Mirkis over IS. "Ze executeerden een advocate in Mosoel, Selwa Nuaimi, nadat ze hen barbaren had genoemd. De beschuldiging luidde 'godslastering'. Ofwel, als je iets ten nadele van IS zegt, dan beledig je God."
'Is is een soort ebola'
"Voor jullie lijkt het veraf", zegt hij. "Wij leven in de mond van de vulkaan. Maar denk niet dat jullie in Europa veilig zijn. Jullie komen later aan de beurt. IS is geen kleinigheid, het beheerst een gebied dat driemaal zo groot is als Nederland. IS is een soort ebola, niet beperkt tot Irak en Syrië. Kijk wat de beweging Abu Sayyaf in de Filippijnen doet, kijk naar Nigeria. Er vechten nu zo'n vijfduizend Europese moslims mee bij IS. Wat gaan die doen als ze terugkomen?"
Mirkis verwijst naar Mohammed Merah, de man die in Toulouse en Montauban in het zuiden van Frankrijk in maart 2012 zeven mensen doodschoot, vier militairen en drie Joden. Merah diende niet bij IS maar had wel contacten met Al-Kaida en bezocht Pakistan. Mirkis: "Bedenk goed dat IS tienmaal erger is dan Al-Kaida."
Afgezien van eigenbelang noemt Mirkis nog een reden waarom het Westen niet afzijdig kan blijven: "Als je hand ziek is, dan vraag je ook niet aan de dokter om die hand maar te amputeren."
Ook maakt de aartsbisschop zich zorgen over de manier waarop extreem-rechts in Europa gebruik kan maken van wat nu in zijn land gebeurt, door een verschrikkelijk beeld te schilderen van alle moslims en oriëntalen: "Ze gaan eraan voorbij dat ook moslims slachtoffers van IS zijn, zoals die advocate in Mosoel. IS eist honderd procent loyaliteit, ook van moslims, 99,9 procent is onvoldoende. Ze hebben zelfs een aparte gevangenis voor moslimgeestelijken."
"Het probleem van het Midden-Oosten is dat er geen degelijke cultuur van politieke instituties bestaat. Wat het Midden-Oosten nodig heeft zijn personen van de statuur van Nelson Mandela of Martin Luther King. Er is een groot leiderschapsprobleem. Europa heeft dat opgelost. Daar geldt de wet zelfs binnen de familie. De vloek van het Midden-Oosten is het tribale denken. Er is geen democratische legitimatie, IS wil die ook helemaal niet. Zo'n onthoofding is een vuistslag in jullie gezicht. De boodschap is: wij willen jullie democratie, jullie moraal, jullie waarden niet."
http://www.trouw.nl/tr/nl/4728/Islam/article/detail/3772968/2014/10/21/Denk-niet-dat-jullie-veilig-zijn.dhtml