AMEDOEKER
12-08-2014, 13:06
M'hamed El Abdouni schreef "Abdelkrim El Khattabi en de Riffijnse Republiek", het eerste Nederlandstalige complete boek over een groot Afrikaans leider. Het hoort thuis in elke boekenkast in Vlaanderen en Nederland, naast de levensverhalen van Che Guevara, Patrice Lumumba, Nelson Mandela en Thomas Sankara.
Buiten migrantenfamilies uit het Rifgebergte is Abdelkrim El Khattabi nog steeds een nobele onbekende. In Borgerhout is men al lang met hem vertrouwd. Daarbuiten bestaat hij voor de rest van Vlaanderen en Nederland niet.
Wie dit boek leest, weet voortaan beter. Deze man verdient een ereplaats naast de groten der aarde, niet die van het klassieke pantheon der klassieke 'groten' in de traditionele geschiedenisboeken, de keizers, de koningen, de generaals, de machtswellustelingen, maar op het erepodium van volksleiders, die er stonden voor hun medemensen. Dit was een leider die zijn tijd ver vooruit was, iemand om fier op te zijn.
In zeven chronologische hoofdstukken laat de auteur ons kennismaken met een mens, zijn volk en zijn "land". In het eerste deel verkennen we de regio van de Rif, een arm gebied met primitieve landbouw en veeteelt. Het tweede deel plaatst de regio in de ruimere prekoloniale en koloniale context van de negentiende en begin twintigste eeuw. De bevolking van de Rif had geen enkele zeggenschap in de beslissingen van de koloniale mogendheden, die van Marokko een 'protectoraat' maakten.
El Khattabi voerde niet alleen de strijd aan voor vrijheid en onafhankelijkheid, hij moest zich ook zwaar inspannen om alle stamleiders achter zijn moderne ideeën te krijgen. Dat liep niet altijd van een leien dakje.
Het verzet onder zijn leiding werd door de Spaanse media gebrandmerkt als xenofoob en crimineel. Uiteindelijk werd dat verzet een belangrijke factor in de Spaanse politieke wereld zelf. De jonge Franco deed zijn militaire ervaring op in de strijd tegen het Berberverzet. Zo kon hij de jongste generaal van het Spaanse leger worden. Vanuit de Rif organiseerde hij de contrarevolutie, die hem in 1939 uiteindelijk dictator maakte van Spanje tot aan zijn dood in 1975.
Het Spaanse leger zette alles in op aantallen, zwaar wapentuig en het voeren van 'veldslagen'. De Berbers bewogen echter in kleine lichtbewapende eenheden, die het terrein kenden en vooral gemotiveerd waren. Tegenover hen stonden duizenden zwaarbepakte Spaanse troepen, die vergaten hun watervoorraden aan te vullen, ongemotiveerd waren, het terrein niet kenden en ongeschikte kledij droegen voor de hete zomers en ijzige winters.
Dat Spaanse leger ging er bovendien van uit dat elk gebied waar ze waren gepasseerd automatisch 'veroverd gebied' was. De officieren waren dan ook stomverbaasd te moeten vaststellen dat de verzetstrijders hen lieten passeren en kozen voor een strategie die nu 'guerrilla' wordt genoemd. Abdelkrim zette zich definitief op de wereldkaart door het Spaanse leger een verpletterende nederlaag te bezorgen bij de slag om Anoual in de zomer van 1921.
Werd zijn verzet in Spanje nog afgeschilderd als 'barbaars', het waren de Spaanse soldaten die verontwaardiging en ontzetting veroorzaakten in de wereld met beelden van onthoofde gevangenen, bombardementen van dorpen en kuddes en de inzet van gifgas.
Abdelkrim en zijn medestanders riepen de Riffijnse Republiek uit op 1 juli 1923 en richtten onmiddellijk een verzoek aan de Volkenbond – de vooroorlogse voorloper van de Verenigde Naties – om hun land te erkennen. De Republiek verklaarde zich niet gebonden door het verdrag van Algeciras, dat Marokko als protectoraat van Frankrijk en Spanje aanduidde. De Volkenbond werd echter gedomineerd door Europese koloniale machten. Dergelijk openlijk opstandig gedrag konden ze niet tolereren. Dit was een te gevaarlijk precedent.
De Riffijnse Republiek had naast een verkozen parlement een door dat parlement benoemd staatshoofd, een territorium, een vlag (zie foto hierboven), een nationale hymne en een eigen munt (zie foto). Alle formele eisen voor de erkenning als staat waren aanwezig. De in Groot-Brittannië gedrukte munten zijn echter nooit in omloop geraakt.
Abdelkrim wilde onder meer een moderne interpretatie geven van het islamitisch recht. Moderne wetenschappen behoorden daar volgens hem toe. Hij maakte komaf met tribale tradities van vete en bloedwraak. In de plaats moest een moderne rechtsstaat komen, waar de regels voor iedereen hetzelfde waren. Zijn ideeën konden op veel bijval rekenen in de andere Afrikaanse kolonies. Het maakte hem daarentegen tot een vijand van de feodale Marokkaanse monarchie.
Op zaterdag 31 mei 1947 stapte Abdelkrim met zijn familie zonder bagage af van de boot die hem via het Suez-kanaal naar Frankrijk zou varen. Hij heeft Egypte nooit meer verlaten. Ook een aanbod van koning Mohammed V sloeg hij af. Die kwam hem in Caïro bezoeken in de hoop hem te paaien met een aanbod voor autonomie van de Rif.
Het is dan ook geen toeval dat de Marokkaanse koning die lastige Berbers liever kwijt dan rijk was. Een groot deel van de Marokkaanse migratie vanaf de jaren 1960 naar Frankrijk, België, Nederland en Duitsland waren Berbers uit de Rif. Zij namen in hun gedachten Abdelkrim met hen mee.
Op 14 juni 1959 vereerde niemand minder dan Che Guevara hem met een bezoek in Caïro. Che was door een Spaanse oorlogsveteraan ingewijd in de Riffijnse guerrillatechnieken en stond erop Abdelkrim persoonlijk te ontmoeten. Op 6 februari 1963 kreeg Abdelkrim El Khattabi een staatsbegrafenis in Egypte (zie foto).
Zijn gedachten leven voort en zijn aan een renaissance toe. Enkele uitspraken van hem tonen aan hoe modern en relevant hij nog is:
“Als er een doel is voor ons in dit leven, dan is het dat alle mensen, ongeacht hun overtuiging, religie en etniciteit, in vrede leven”
“Een overwinning van het kolonialisme is waar dan ook een nederlaag voor ons, en een overwinning van de vrijheid waar dan ook is een overwinning voor ons …"
“Zij zeiden dat ze zijn gekomen om ons te civiliseren, maar dan met gifgassen en massavernietigingswapens …"
http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/08/07/abdelkrim-el-khattabi-eerste-afrikaanse-vrijheidsstrijder-20ste-eeuw