Redactie
20-07-2014, 01:16
In dit artikel reageert islamitisch theoloog Rafik Dahman inhoudelijk op de discussie over orgaandonatie en de Islam, die de afgelopen week op de JaofNee Facebook pagina van de Nederlands Transplantatie Stichting plaatsvond.
Inleiding
De vraag of je als moslim aan een niet-moslim mag doneren is misschien wel een van de meest complexe vragen binnen islamitische ethiek over orgaandonatie. Er zijn namelijk veel scenario's die in overweging moeten worden genomen, voordat een duidelijk antwoord gegeven kan worden. We beginnen dan ook met de veronderstelling dat orgaantransplantatie in het algemeen islamitisch wettig is. Want als men stelt dat het niet geoorloofd is, is de vraag of je aan een niet-moslim mag doneren overbodig. Het is belangrijk om dit tijdens de discussie in het achterhoofd te houden.
Voorwaarden
Het overgrote deel van de geleerden deelt de overtuiging dat doneren mag. De meerderheid van deze groep geleerden zegt ook dat doneren aan een niet-moslim mag onder een voorwaarde: de ontvanger mag niet in oorlog zijn of vijandschap vertonen tegen de islam. Het vers waarop de geleerden hun visie baseren is als volgt: "[.....] En degene die haar [de ziel] doet leven, is als zijnde hij de gehele mensheid heeft doen leven" (k.5:32).
Hierbij wordt er dus niet een specifieke ziel genoemd, maar de ziel in het algemeen. Ras, kleur, geslacht en religie worden niet genoemd. Hieruit concluderen de geleerden, waaronder de exegeten Al-Tabari en Ibn Abu Al-Zamanayn, dat Allah het heeft over alle zielen, ongeacht de religie.
Reinheid van organen
De claim dat een ongelovige onrein zou zijn - door sommige ten onrechte en onjuist gebaseerd op k.9:28 - heeft betrekking op zijn ziel, en niet op zijn lichaam. De Syrische geleerde Al-Nawawi (d.1278) zegt hierover het volgende: "[.....] Het zweet, het speeksel en het bloed van een mens zijn geen onreinheden, ongeacht of hij moslim is of niet. Zelfs niet wanneer hij [of zij] zich in staat van onreinheid begeeft zoals zaadlozing, menstruatie en postnatale bloeding."
De Egyptische geleerde Al-Qaradawi voegt hieraan toe dat er geen ongelovige organen bestaan, refererend aan k.17:44 en k.24:41, waarin staat dat alles wat geschapen is Allah verheerlijkt. Dus de gedachte dat een ongelovige er met jouw islamitische organen vandoor gaat en deze vanwege zijn ongeloof niet verdient, houdt geen stand. De koran oordeelt inderdaad dat polytheïsten onrein zijn in k.9:28, maar de geleerden zeggen dat dit spirituele onreinheid betreft door het vervuilen van hun ziel middels het aanbidden van meerdere goden, en geenszins lichamelijke onreinheid (zie bijvoorbeeld Al-Qurtubi, Ibn Kathir en Al-Tabari in hun tafsir 9:28).
Orgaandonatie als sadaqq
Orgaandonatie wordt door geleerde voorstanders veelal vergeleken met sadaqa en zij delen daarom de visie dat doneren aan een niet-moslim zeker mag. Naar analogie redeneren zij als volgt: zoals materiële sadaqa aan een niet-moslim gegeven mag worden, mag de fysieke sadaqa, ofwel organen, eveneens aan een niet-moslim geschonken worden. Let wel, we hebben het hier over de vrijwillige sadaqa en niet over de verplichte zakat, die alleen aan moslims gegeven mag worden of aan een ongelovige die zoekende is.
Conclusie
De geleerden die voorstander zijn van orgaandonatie zeggen haast zonder uitzondering dat ontvangen ook mag - gezien doneren en ontvangen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn - en dat in beide richtingen religie geen rol daarin speelt. Zoals een moslim een orgaan van een niet-moslim-donor mag ontvangen, zo mag een moslim ook aan een niet-moslim doneren.
De Marokkaanse schriftgeleerde professor BenHamza benadrukt stellig dat dit de enige juiste benadering is. Hij concludeert dat het wel willen ontvangen, maar niet bereid zijn te doneren getuigt van ongelijkheid en opportunisme, hetgeen in strijd is met de basisprincipes van gelijkheid binnen de islam. En Allah weet het beste.
Een waarde groet,
MA Rafik Dahman
Ga voor meer informatie over orgaandonatie naar http://www.transplantatiestichting.nl