Vraag:
Weledele Sheich, wat is uw mening betreffende enkele studenten van kennis die er een gewoonte van hebben gemaakt om geleerden te bekritiseren? Zij zoeken naar hun fouten en waarschuwen voor hen. Is dit een toegestane daad die beloond wordt of is dit een zonde die bestraffing verdient?
Antwoord:
Alle lof zij Allah en vrede en zegeningen zij met Zijn Profeet, diens familie en metgezellen.
In mijn opinie is deze bezigheid onwettig. Indien het niet is toegestaan om te roddelen over je moslimbroeder die kennis ontbeert, hoe kan het dan toegestaan zijn te roddelen over gelovige broeders die behoren tot de geleerden? Een moslim is vereist om afstand te nemen van geroddel tegenover zijn broeders. Allah zegt namelijk (interpretatie van de betekenis):
“Jullie gelovigen, vermijdt zoveel mogelijk verdenkingen, want veel van de verdenkingen zijn zonden. Bespioneert elkaar niet en spreekt geen kwaad over elkaar in elkaars afwezigheid. Zou iemand van jullie het vlees van zijn dode broeder willen eten? Jullie zouden het zeker haten. En vreest Allah.”
(Soerat al-Hoedjoeraat: 12)
Iemand die kwaad spreekt over de geleerden dient zich te realiseren dat hij niet slechts mensen weghoudt van de betreffende geleerde, maar tevens mensen weghoudt van de waarheid die deze geleerde verkondigt. Degene die de geleerde aanvalt, begaat de zonde van het verhinderen van de waarheid. Dit omdat het resultaat van het slecht spreken over een geleerde het slecht spreken is over de erfenis van de Profeet (vrede zij met hem).
De geleerden zijn de erfgenamen van de profeten. Als er slecht gesproken wordt over de geleerden zullen de mensen het vertrouwen verliezen in de kennis die zij bezitten. Het is de kennis die ons is overgeleverd door de Boodschapper van Allah (vrede zij met hem). Het gevolg is dat men geen vertrouwen meer zal hebben in de uitspraken van deze geleerde over de Islamitische wetgeving. Je mag dus niet slecht spreken over een geleerde. Daarbij komt nog dat het heel normaal is dat geleerden fouten maken. Ieder mens maakt immers fouten.
Indien jij gelooft dat een geleerde zich heeft vergist, dan benader je hem en probeer je overeenstemming met hem te bereiken. Als jij je realiseert dat hij de waarheid spreekt, dan ben je verplicht hem te volgen. Als jij niet overtuigd raakt van zijn zienswijze - terwijl je zijn beredenering wel hebt begrepen - dan laat je hem in zijn mening.
Stel echter dat je het met hem oneens blijft en geen fundering kan vinden voor zijn mening, let dan goed op wat je zegt. Bewust instemmen met een vals oordeel is immers niet toegestaan. Maar val niet zijn karakter aan. Onder de eminente geleerden die bekend staan om hun oprechte karakter zijn er ook die fouten hebben begaan in bepaalde kwesties. Houd daarom vast aan hetgeen ik zojuist heb gezegd.
Dus als je een zaak bediscussieert met een geleerde waarmee je van mening verschilt in een bepaalde kwestie, dan zijn er twee mogelijkheden. Of jij zal overtuigd worden van zijn mening en gaat hem volgen. Of hij zal overtuigd worden van jouw mening en hij zal jou volgen. In het geval dat geen van de partijen overtuigd raakt van de ander, laat ieder dan zijn eigen weg gaan. En laat ieder zijn tong behoeden voor het slecht spreken over de ander.
Alle lof zij Allah. Verschillen van mening is niet iets van deze tijd. Deze waren er ook in de tijd van de metgezellen (moge Allah weltevreden zijn met hen allen). Als de fouten van iemand duidelijk worden, maar hij blijft onveranderd in zijn standpunt, dan is het van belang dat de fout aangetoond wordt en anderen hierop worden geattendeerd. Dit doe je om het goede te doen. Maar val niet het karakter van deze man aan. En neem ook geen wraak op hem. Hij kan in andere kwesties immers wel gelijk hebben.
Laat mij mijn broeders waarschuwen voor dit onheil en deze ziekte. Ik vraag Allah de Almachtige ons te genezen van al hetgeen ons schaadt in onze religie en onze wereldse zaken.
Sheich Mohammed Ibnoe Saalih al-Oethaymien
Fataawaa Islamiyyah - Boekdeel 8 - blz. 50