Redactie
13-09-2013, 18:57
De Verenigde Staten zijn al dertig jaar bezig hun voorraad chemische wapens op te ruimen.
Zo'n negentig procent is inmiddels vernietigd, maar ze hebben nog ruim 2800 ton over, ongeveer drie keer zoveel als wat Syrië volgens de VS nu bezit. Het Amerikaanse leger denkt nog tien jaar nodig hebben om het restant op te doeken. Het is nog niet zo makkelijk om aan het VN-verdrag tegen chemische wapens te voldoen, hebben de VS en andere landen ondervonden. Laat staan dat dit moet gebeuren onder de omstandigheden van een burgeroorlog, zoals in Syrië.
Het resterende Amerikaanse arsenaal omvat veel van dezelfde chemicaliën die de Syrische president Bashar Assad bezit. Het regime beschikt over zo'n duizend ton aan zwavel, mosterdgas en bestanddelen voor de zenuwgassen sarin en VX, heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry deze week in het Congres gezegd. Onder een diplomatiek akkoord waaraan wordt gewerkt met Rusland - dat zelf de grootste voorraad chemische wapens bezit - moet Syrië zich bij de conventie tegen chemische wapens aansluiten, zijn voorraden aangeven en ze ter vernietiging aan de internationale gemeenschap overdragen, allemaal om een militaire actie van de VS te vermijden.
Het is onduidelijk hoe dit moet worden uitgevoerd; in de internationale gemeenschap heerst wantrouwen jegens Syrië, er is onzekerheid over de locaties van de wapens en er wordt nog volop gevochten tussen aanhangers en tegenstanders van Assad. Het Witte Huis zegt te staan op uitvoerige verificatie, om te verzekeren dat het regime in Damascus niet alleen maar tijd rekt.
Dat het opruimen van chemische wapens in de VS zelf niet zo snel gaat heeft uiteenlopende oorzaken. Er waren milieubezwaren en politieke oppositie, naast technische en veiligheidsproblemen en wettelijke restricties op het vervoer van gevaarlijke stoffen. Ook moesten er miljarden dollars bij elkaar worden gesprokkeld om de kosten te dekken. "Het is een traag proces", zegt Dieter Rothbacher, een voormalige chemische wapeninspecteur van de VN, die gewerkt heeft in Irak, Rusland en de VS.
"Het is relatief eenvoudig om achter op een schema te raken." De VS begonnen rond de Eerste Wereldoorlog chemische wapens te ontwikkelen en zijn daarmee tot 1968 doorgegaan. Het Amerikaanse arsenaal aan sarin, VX, mosterdgas en andere middelen groeide tot zo'n 28,5 duizend ton. Rusland bezat een kleine veertigduizend ton. Vanaf de jaren zeventig kwam in de VS de beweging op gang om de chemische wapens op te ruimen.
Daarmee werd in de jaren tachtig serieus een begin gemaakt en het werd een internationale verplichting toen de VS zich in 1993 bij de conventie tegen chemische wapens aansloten en het verdrag vier jaar later ratificeerden. Daarmee ging een periode van tien jaar in, waarbinnen de voorraad moest zijn opgeruimd. De deadline werd in 2007 verschoven naar 2012, maar ook die termijn werd niet gehaald. Ook Rusland loopt achter.
Het vernietigen van chemische wapens is een lastig proces. Er zijn grofweg twee methoden - chemisch neutraliseren of verbranden - waar speciale faciliteiten voor nodig zijn. Bij verbranding moeten de chemicaliën zeer hoog worden verhit. De stoffen zitten in tientallen jaren oude omhulsels, die kunnen gaan lekken en moeilijk te hanteren zijn. Het zeer gevaarlijke afval moet zorgvuldig worden opgeslagen en verwerkt. Geassembleerde wapens, zoals raketten en granaten met explosieven, brengen nog hun eigen gevaren met zich mee.
Het Amerikaanse leger vernietigde zijn chemische wapens op negen bases verspreid over de VS. In januari 2012 was negentig procent vernietigd en nu zijn er nog maar twee bases actief.
Zo'n negentig procent is inmiddels vernietigd, maar ze hebben nog ruim 2800 ton over, ongeveer drie keer zoveel als wat Syrië volgens de VS nu bezit. Het Amerikaanse leger denkt nog tien jaar nodig hebben om het restant op te doeken. Het is nog niet zo makkelijk om aan het VN-verdrag tegen chemische wapens te voldoen, hebben de VS en andere landen ondervonden. Laat staan dat dit moet gebeuren onder de omstandigheden van een burgeroorlog, zoals in Syrië.
Het resterende Amerikaanse arsenaal omvat veel van dezelfde chemicaliën die de Syrische president Bashar Assad bezit. Het regime beschikt over zo'n duizend ton aan zwavel, mosterdgas en bestanddelen voor de zenuwgassen sarin en VX, heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry deze week in het Congres gezegd. Onder een diplomatiek akkoord waaraan wordt gewerkt met Rusland - dat zelf de grootste voorraad chemische wapens bezit - moet Syrië zich bij de conventie tegen chemische wapens aansluiten, zijn voorraden aangeven en ze ter vernietiging aan de internationale gemeenschap overdragen, allemaal om een militaire actie van de VS te vermijden.
Het is onduidelijk hoe dit moet worden uitgevoerd; in de internationale gemeenschap heerst wantrouwen jegens Syrië, er is onzekerheid over de locaties van de wapens en er wordt nog volop gevochten tussen aanhangers en tegenstanders van Assad. Het Witte Huis zegt te staan op uitvoerige verificatie, om te verzekeren dat het regime in Damascus niet alleen maar tijd rekt.
Dat het opruimen van chemische wapens in de VS zelf niet zo snel gaat heeft uiteenlopende oorzaken. Er waren milieubezwaren en politieke oppositie, naast technische en veiligheidsproblemen en wettelijke restricties op het vervoer van gevaarlijke stoffen. Ook moesten er miljarden dollars bij elkaar worden gesprokkeld om de kosten te dekken. "Het is een traag proces", zegt Dieter Rothbacher, een voormalige chemische wapeninspecteur van de VN, die gewerkt heeft in Irak, Rusland en de VS.
"Het is relatief eenvoudig om achter op een schema te raken." De VS begonnen rond de Eerste Wereldoorlog chemische wapens te ontwikkelen en zijn daarmee tot 1968 doorgegaan. Het Amerikaanse arsenaal aan sarin, VX, mosterdgas en andere middelen groeide tot zo'n 28,5 duizend ton. Rusland bezat een kleine veertigduizend ton. Vanaf de jaren zeventig kwam in de VS de beweging op gang om de chemische wapens op te ruimen.
Daarmee werd in de jaren tachtig serieus een begin gemaakt en het werd een internationale verplichting toen de VS zich in 1993 bij de conventie tegen chemische wapens aansloten en het verdrag vier jaar later ratificeerden. Daarmee ging een periode van tien jaar in, waarbinnen de voorraad moest zijn opgeruimd. De deadline werd in 2007 verschoven naar 2012, maar ook die termijn werd niet gehaald. Ook Rusland loopt achter.
Het vernietigen van chemische wapens is een lastig proces. Er zijn grofweg twee methoden - chemisch neutraliseren of verbranden - waar speciale faciliteiten voor nodig zijn. Bij verbranding moeten de chemicaliën zeer hoog worden verhit. De stoffen zitten in tientallen jaren oude omhulsels, die kunnen gaan lekken en moeilijk te hanteren zijn. Het zeer gevaarlijke afval moet zorgvuldig worden opgeslagen en verwerkt. Geassembleerde wapens, zoals raketten en granaten met explosieven, brengen nog hun eigen gevaren met zich mee.
Het Amerikaanse leger vernietigde zijn chemische wapens op negen bases verspreid over de VS. In januari 2012 was negentig procent vernietigd en nu zijn er nog maar twee bases actief.