pseu
10-11-2011, 13:51
AMSTERDAM - Groepen Turken en Koerden kwamen de afgelopen maanden met elkaar in botsing. Waar komen de onderlinge spanningen vandaan? NU.nl legt u in vijf vragen het Turks-Koerdische conflict uit.
Wie zijn de Koerden?
Het Koerdische volk vormt een etnische minderheid in landen binnen de Koerdische regio (delen van het huidige Iran, Irak, Syrië en Turkije). Na de opstand tegen Saddam Hoessein in 1991 ontvluchtten veel Iraakse Koerden hun woongebied. Sinds dat jaar beschikken ze over een autonome regio, genaamd Iraaks Koerdistan. Deze autonome regio grenst aan het zuidoosten van Turkije, het noordwesten van Iran, het noorden van Irak en het noordoosten van Syrië. De Irakoorlog heeft vanaf 2003 geleid tot een nieuwe Iraakse grondwet, waarin Iraaks Koerdistan wordt gedefinieerd als een onderdeel van Irak.
Hoe is het conflict tussen de Turken en de Koerden ontstaan?
Het Ottomaanse rijk (waaruit later onder meer Turkije ontstond) verloor in 1920 de Eerste Wereldoorlog. Vervolgens werd er een verdrag getekend tussen de Geallieerden en het Ottomaanse Rijk waarin stond dat het huidige Turkije enorm veel gebied zou verliezen, zodat er een onafhankelijk Koerdistan zou ontstaan. De Turkse president Mustafa Kemal Atatürk vond dat verdrag onaanvaardbaar. Atatürk vond dat de Koerden niet binnen zijn ideaal van een "Turkse natiestaat" pasten. Als gevolg daarvan werden minderheden als Koerden en Armeniërs cultureel en politiek onderdrukt.
De kern van het conflict is dat Turkije de Koerdische identiteit niet erkent, stelt politicoloog Mariwan Kanie van de Vrije Universiteit in Amsterdam. "Turkije is een land dat het Turkse nationalisme beschouwt als de basis van haar identiteit", zegt Kanie, die zelf een Koerdische achtergrond heeft, tegenover NU.nl. De Koerden die streven naar een onafhankelijke staat besloten zich te verenigen onder de naam Koerdische Arbeiders Partij (PKK), opgericht in november 1978.
Wat zijn de doelstellingen van de PKK?
De PKK wilde oorspronkelijk een onafhankelijke Koerdische staat, maar nam daar later afstand van en strijdt momenteel naar eigen zeggen voor politieke rechten voor Koerden in Turkije, zegt PKK-leider Murat Karayilan tegenover BBC. Kanie vertelt dat de PKK verschillende keren een staakt-het-vuren heeft afgekondigd, maar vervolgens geen positieve reactie van de Turkse staat ontving." Om haar doelen te bereiken schuwt de PKK geweld niet.
Wat is de reactie van Turkije op de PKK?
Turkije beschouwt de PKK als haar grote vijand en weigert de Koerdische staat te erkennen. Daarom vindt Turkije dat deze partij vernietigd moet worden", vervolgt Kanie. Toen de PKK in begin jaren tachtig met het offensief begon, antwoordde Turkije met de inzet van 350.000 soldaten en 35.000 politieagenten om de PKK te bestrijden.
Toen president Özal tijdens een dialoog liet weten bereid te zijn om de Koerdische taal toe te staan, kondigde de PKK een staakt-het-vuren aan. Dit staakt-het-vuren werd al snel verbroken toen bleek dat Turkije geen stappen ondernam. In 1994 verbood de Turkse regering de enige Koerdische partij en werden een aantal leden van die partij opgepakt. In die werden drieduizend Koerdische dorpen vernietigd met 2 miljoen vluchtelingen tot gevolg.
Toen in 2002 de AK-partij van de huidige premier Recep Tayyip Erdogan aan de macht kwam, besloot Turkije beperkingen op de Koerdische taal en cultuur weg te nemen. "Met Erdogan zijn er mogelijkheden tot verbetering. Zijn partij wil Koerden wat culturele rechten geven, maar dan buiten de PKK om", zegt de politicoloog.
Om de Turkse EU-toetreding te bevorderen voerde de regering van Erdogan hervormingen door ten aanzien van de Koerden. Als gevolg daarvan nemen steeds meer Koerden deel aan de Turkse politiek.
Hoe kijkt de internationale gemeenschap aan tegen het conflict?
De internationale gemeenschap heeft massaal het geweld van de PKK veroordeeld. De partij wordt internationaal bestempeld als een terroristische organisatie, waaronder door de Verenigde Staten, de Europese Unie (EU) en de NAVO. In Nederland staat de PKK op de door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) samengestelde lijst van terroristische organisaties.
Jaap de Hoop Scheffer, tussen 2004 en 2009 secretaris-generaal van de NAVO, riep destijds zowel de Turken als de Koerden op tot terughoudendheid. De Amerikaanse president Barack Obama noemde de terroristische aanslagen van de PKK "schandalig". Obama zegt dat de VS zal blijven samenwerken met de Turkse regering om de terroristische dreiging van de PKK tegen te gaan en vrede te bewerkstelligen in het zuidoosten van Turkije.
Volgens Kanie is het duidelijk dat de internationale gemeenschap niet met één stem spreekt. "De Amerikanen staan onvoorwaardelijk achter Turkije. Maar de EU ziet het versterken van de Koerdische rechten als een vereiste om de eventuele EU-toetreding van Turkije te bevorderen."
Wie zijn de Koerden?
Het Koerdische volk vormt een etnische minderheid in landen binnen de Koerdische regio (delen van het huidige Iran, Irak, Syrië en Turkije). Na de opstand tegen Saddam Hoessein in 1991 ontvluchtten veel Iraakse Koerden hun woongebied. Sinds dat jaar beschikken ze over een autonome regio, genaamd Iraaks Koerdistan. Deze autonome regio grenst aan het zuidoosten van Turkije, het noordwesten van Iran, het noorden van Irak en het noordoosten van Syrië. De Irakoorlog heeft vanaf 2003 geleid tot een nieuwe Iraakse grondwet, waarin Iraaks Koerdistan wordt gedefinieerd als een onderdeel van Irak.
Hoe is het conflict tussen de Turken en de Koerden ontstaan?
Het Ottomaanse rijk (waaruit later onder meer Turkije ontstond) verloor in 1920 de Eerste Wereldoorlog. Vervolgens werd er een verdrag getekend tussen de Geallieerden en het Ottomaanse Rijk waarin stond dat het huidige Turkije enorm veel gebied zou verliezen, zodat er een onafhankelijk Koerdistan zou ontstaan. De Turkse president Mustafa Kemal Atatürk vond dat verdrag onaanvaardbaar. Atatürk vond dat de Koerden niet binnen zijn ideaal van een "Turkse natiestaat" pasten. Als gevolg daarvan werden minderheden als Koerden en Armeniërs cultureel en politiek onderdrukt.
De kern van het conflict is dat Turkije de Koerdische identiteit niet erkent, stelt politicoloog Mariwan Kanie van de Vrije Universiteit in Amsterdam. "Turkije is een land dat het Turkse nationalisme beschouwt als de basis van haar identiteit", zegt Kanie, die zelf een Koerdische achtergrond heeft, tegenover NU.nl. De Koerden die streven naar een onafhankelijke staat besloten zich te verenigen onder de naam Koerdische Arbeiders Partij (PKK), opgericht in november 1978.
Wat zijn de doelstellingen van de PKK?
De PKK wilde oorspronkelijk een onafhankelijke Koerdische staat, maar nam daar later afstand van en strijdt momenteel naar eigen zeggen voor politieke rechten voor Koerden in Turkije, zegt PKK-leider Murat Karayilan tegenover BBC. Kanie vertelt dat de PKK verschillende keren een staakt-het-vuren heeft afgekondigd, maar vervolgens geen positieve reactie van de Turkse staat ontving." Om haar doelen te bereiken schuwt de PKK geweld niet.
Wat is de reactie van Turkije op de PKK?
Turkije beschouwt de PKK als haar grote vijand en weigert de Koerdische staat te erkennen. Daarom vindt Turkije dat deze partij vernietigd moet worden", vervolgt Kanie. Toen de PKK in begin jaren tachtig met het offensief begon, antwoordde Turkije met de inzet van 350.000 soldaten en 35.000 politieagenten om de PKK te bestrijden.
Toen president Özal tijdens een dialoog liet weten bereid te zijn om de Koerdische taal toe te staan, kondigde de PKK een staakt-het-vuren aan. Dit staakt-het-vuren werd al snel verbroken toen bleek dat Turkije geen stappen ondernam. In 1994 verbood de Turkse regering de enige Koerdische partij en werden een aantal leden van die partij opgepakt. In die werden drieduizend Koerdische dorpen vernietigd met 2 miljoen vluchtelingen tot gevolg.
Toen in 2002 de AK-partij van de huidige premier Recep Tayyip Erdogan aan de macht kwam, besloot Turkije beperkingen op de Koerdische taal en cultuur weg te nemen. "Met Erdogan zijn er mogelijkheden tot verbetering. Zijn partij wil Koerden wat culturele rechten geven, maar dan buiten de PKK om", zegt de politicoloog.
Om de Turkse EU-toetreding te bevorderen voerde de regering van Erdogan hervormingen door ten aanzien van de Koerden. Als gevolg daarvan nemen steeds meer Koerden deel aan de Turkse politiek.
Hoe kijkt de internationale gemeenschap aan tegen het conflict?
De internationale gemeenschap heeft massaal het geweld van de PKK veroordeeld. De partij wordt internationaal bestempeld als een terroristische organisatie, waaronder door de Verenigde Staten, de Europese Unie (EU) en de NAVO. In Nederland staat de PKK op de door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) samengestelde lijst van terroristische organisaties.
Jaap de Hoop Scheffer, tussen 2004 en 2009 secretaris-generaal van de NAVO, riep destijds zowel de Turken als de Koerden op tot terughoudendheid. De Amerikaanse president Barack Obama noemde de terroristische aanslagen van de PKK "schandalig". Obama zegt dat de VS zal blijven samenwerken met de Turkse regering om de terroristische dreiging van de PKK tegen te gaan en vrede te bewerkstelligen in het zuidoosten van Turkije.
Volgens Kanie is het duidelijk dat de internationale gemeenschap niet met één stem spreekt. "De Amerikanen staan onvoorwaardelijk achter Turkije. Maar de EU ziet het versterken van de Koerdische rechten als een vereiste om de eventuele EU-toetreding van Turkije te bevorderen."