Bekijk volle/desktop versie : 'Probleem is extremisme, niet sharia'



25-05-2011, 09:50
"De deur is geopend voor conservatieve krachten in onze maatschappij, die een bedreiging vormen voor de positie van de vrouw", zegt Tanahi al-Gabali. Zij was de eerste vrouwelijke rechter van Egypte, en is nu lid van het hooggerechtshof. Trouw spreekt met haar over de positie van vrouwen in Egypte na de revolutie.

Heeft de revolutie de positie van vrouwen veranderd?

"Vrouwen hebben een belangrijke rol gespeeld in de revolutie. Maar de post-revolutionaire fase waarin we nu zitten is moeilijk, er is veel onzekerheid. De deur is geopend voor conservatieve krachten in onze maatschappij, die een bedreiging vormen voor de positie van de vrouw. Ze zijn goed georganiseerd en hard bezig een basis te leggen om de publieke opinie te beïnvloeden. Dat kan in de toekomst grote negatieve gevolgen hebben voor de rechten van de vrouw. Om tegenwicht te bieden en de confrontatie aan te gaan, is het van groot belang dat liberale en verlichte groepen een eigen blok bouwen."

Staan vrouwenrechten onder druk?

"Ik ben niet bang dat bestaande grondrechten - zoals het gelijkheidsbeginsel en bepaalde fundamentele vrouwenrechten - bedreigd worden. Het probleem is de invulling van deze rechten in wetten die door het parlement worden aangenomen. Als extremistische krachten een grote stem krijgen in het parlement, bestaat de kans dat een middeleeuwse mentaliteit de overhand krijgt. Ze kunnen via wetgeving grote schade toebrengen aan vrouwenrechten.

Gelukkig zijn er enkele garanties om dat te voorkomen. Niet alleen is er het hooggerechtshof, ook de officiële religieuze instituten Al-Azhar en Dar el-Ifta, die er op toezien dat de Koran niet verkeerd wordt uitgelegd en misbruikt, moeten wetten goedkeuren."

Hoe staat de Moslimbroederschap tegenover vrouwen in publieke functies?

"Ook de Moslimbroederschap gaat met zijn tijd mee, al gaat dat langzaam. Begin jaren negentig heeft de Broederschap er alles aan gedaan om me te weren uit het bestuur van de beroepsvereniging voor advocaten. Ze vonden dat vrouwen zich niet met politiek mogen inlaten, en geen verantwoordelijke functies mochten bekleden.

Ik werd verkozen, en na met mij te hebben gewerkt zijn ze van koers veranderd. In 1994 heeft de Moslimbroederschap enkele zusters naar voren geschoven voor belangrijke functies - voor het eerst sinds de oprichting van de Moslimbroederschap in 1928. Voor de komende parlementsverkiezingen zal de Moslimbroederschap ook enkele vrouwen naar voren schuiven. De grote vraag is hoe deze vrouwen, evenals de seculiere vrouwen die verkozen worden, zich staande zullen houden."

Suzanne Moebarak, de vrouw van de voormalige president, was het hoofd van de belangrijkste vrouwenorganisatie, en stond bekend als een voorvechter van vrouwenrechten. Is het een klap voor vrouwenrechten dat zij nu in hechtenis is genomen?

"Suzanne Moebarak was onderdeel van een autocratisch regime. Door haar betrokkenheid zijn vrouwenrechten in een negatief licht komen te staan. De conservatieve krachten in de samenleving gebruiken dat om vrouwenrechten in diskrediet te brengen. Dat ze nu wordt aangeklaagd voor corruptie maakt het nog moeilijker: de religieuze groepen zullen het tegen ons gebruiken en zeggen dat alles waar ze mee te maken had corrupt is.

Wat vrouwen in Egypte bereikt hebben, hebben ze niet te danken aan Suzanne Moebarak. De Egyptische vrouwen hebben 75 jaar gevochten voor hun rechten. Ik heb mijn positie ook niet aan haar te danken."

Is er onderscheid tussen seculiere en religieuze vrouwenrechten?

"Het onderscheid is er, maar ik zie dat niet als relevant. Waar het om gaat, is hoe je de sharia uitlegt; de extremisten kiezen bepaalde onderdelen en laten de rest weg. Ik heb een doctoraat in islamitisch recht, dus ik kan die discussie goed aangaan. In zaken bij het hooggerechtshof gebruik ik artikel 2 van de grondwet - die de sharia als de belangrijkste bron van recht voorschrijft - om deze extremistische opvattingen te bestrijden.

Sterker nog; artikel 2 is de belangrijkste bron van vrouwenrechten. De Khoela-wet, die het vrouwen mogelijk maakt op eigen initiatief te scheiden, en de wet die gescheiden vrouwen recht geeft op voogdij, zijn gebaseerd op de sharia. Door argumenten van de sharia te gebruiken was het bovendien mogelijk dat ik, als vrouw, rechter kon worden."

Hoe voorkom je dat de sharia wordt misbruikt?

"De radicalen schreeuwen het hardst. Maar het is goed dat de discussie nu wordt gevoerd en dat de meningen van de radicalen naar buiten komen. In het verleden kregen zij de kans daarvoor niet. Door hun uitsluiting konden ze rekenen op veel sympathie van het volk.

Om de grondrechten te beschermen, moeten er bepaalde voorwaarden worden gesteld aan de grondwet, zoals bijvoorbeeld Duitsland heeft gedaan na de Tweede Wereldoorlog. Wie er dan ook aan de macht komt; ze zullen fundamentele rechten dan niet kunnen aantasten en misbruiken."

Wat is de rol die het Westen zou kunnen spelen in de transitie?

"Op dit moment is economische steun het meest nodig. We gaan door een moeilijke tijd. Vrouwen worden het best geholpen via het opzetten van kleine en middelgrote ondernemingen, en het leren van de benodigde vaardigheden daarvoor.

Belangrijk is dat de hulp die wordt gegeven niet afhankelijk is van bepaalde politieke voorwaarden. Als het volk doorkrijgt dat er voorwaarden aan verbonden zijn, zal het volk hulp weigeren. Egyptenaren willen niet worden gedirigeerd door anderen."

Juridische voortrekker

Als eerste vrouwelijke rechter van Egypte, en huidige vice-president van het Hooggerechtshof, maakte Tanahi al-Gabali de weg vrij voor vrouwen om de rechterlijke macht te betreden. Sinds haar aanstelling als rechter in 2002 traden 45 vrouwelijk rechters toe tot het ambt. Als advocate maakte Al-Gabali eerder naam als verdediger van burgerrechten na onder meer de broodrellen van 1977, en van de 'afvallige' geleerde Aboe Zaid, die later uitweek naar Nederland.

http://www.trouw.nl/tr/nl/5111/Arabische-opstand/article/detail/2437057/2011/05/25/Probleem-is-extremisme-niet-sharia.dhtml