LZN
17-08-2004, 13:01
Citaat door Yugurthen:
Gesprek met Mohammed Hassan, Afrikaans islamkenner
Vanwaar komt het racisme tegenover de moslims?
Toen de Gazet van Antwerpen onlangs uitpakte met het uitgelekte rapport over de staatsveiligheid en het fundamentalisme, zetten ze er een grote foto bij van een groep biddende moslims. Terwijl fundamentalisme niets te maken heeft met bidden of moskees of hoofddoeken. Het is trouwens beter te spreken over islamisme. Fundamentalisme vind je immers in iedere religie. Islamisme is een politieke ideologie. Maar wat is dat nu eigenlijk? Waar komt het vandaan en waarom kende het de laatste jaren zo'n snelle opgang? Ik vroeg het aan Mohammed Hassan, een Afrikaanse intellectueel die jammer genoeg de Engelse en Nederlandse taal niet genoeg beheerst om zijn kennis neer te schrijven in artikels of boeken. Maar geef hem een microfoon of een luisterend oor en hij vertelt honderduit.
Christophe Callewaert
Naam: Mohammed Hassan
Nationaliteit: groeide op in Ethiopië en woont nu al 22 jaar in België.
Specialiteit: islamkenner
Mohammed Hassan is een belezen man. Zoveel is zeker. Terwijl ik mijn bandopnemertje klaarzet, haalt hij een stapel boeken uit zijn tas. "Ik heb me voorbereid", zegt hij. Ik krab even in mijn haar. Ze hadden me gewaarschuwd: "Mohammed is een beetje chaotisch." En dat heb ik geweten. Vlotjes springt hij heen en weer tussen de 19de en 20ste eeuw, van Pakistan naar Algerije, van Engels naar Nederlands. Meermaals herhaalt Mohammed Hassan dat hij onder de indruk is van de eruditie van bepaalde ideologen van het islamisme. Ik denk dat hij er met opgeheven hoofd naast mag gaan staan.
Ik wou beginnen met het boek van de Amerikaanse professor Huntington, sinds 11 september de bijbel voor de hele anti-islamhetze, The Clash of Civilisations.
Mohammed Hassan (kordaat). Ik denk dat we best eerst teruggaan naar de 19de eeuw. Ik zou het willen hebben over de verschillende fasen in de ontwikkeling van het islamisme. Alleen zo kan je begrijpen wat er later gebeurt.
De 19de eeuw dan.
Mohammed Hassan. Het begon allemaal met een aantal opstanden in de Franse en Engelse kolonies in Noord-Afrika. Niet minder dan vijf grote opstanden brachten de koloniale regimes aan het wankelen. In Somalië liep het zelfs uit op een regelrechte oorlog. Engeland moest troepen sturen vanuit India om de opstand neer te slaan. Al deze opstanden werden geleid door feodale heren of religieuze leiders die zich lieten inspireren door de islam. Zij gingen er van uit dat je je eigen cultuur en geloof als wapen moet gebruiken tegen de kolonisator die je land komt bezetten en die je een vreemde cultuur wil opdringen.
Hoe reageerde de kolonisator op deze opstanden?
Mohammed Hassan. Ze gingen er met grof geweld tegen aan. De leiders werden afgeschilderd als gevaarlijke gekken. Zij waren wilden en barbaren. In Europa werd verteld dat zij door hun verzet de civilisatie en de vooruitgang tegen hielden. Mohammed bin Abdullah Hassan, de leider van de opstand in Somalië werd de mad mullah genoemd. Voor de Somali's is hij nochtans nog altijd een held. Hij wordt beschouwd als de Shakespeare van Somalië omdat hij zo'n prachtige gedichten schreef. Meer dan twintig jaar was hij actief in de gewapende strijd. Hij werd pas in 1920 verslagen door een eskadron van het Engelse leger dat na het einde van de eerste wereldoorlog naar Somalië vloog om er gans Noord-Somalië plat te bombarderen. Het neerslaan van de opstand kostte in totaal het leven aan een derde van de bevolking.
Na de val van de Sovjet-Unie was er een ander groot gevaar nodig waarmee men de enorme militaire uitgaven kon rechtvaardigen.
Het racisme tegenover moslims heeft dus blijkbaar al een lange geschiedenis?
Mohammed Hassan. Inderdaad, maar er is wel een fundamenteel verschil. Het biologisch racisme dat we tot dan kennen in Europa, is gebaseerd op zichtbare verschillen. Maar tussen bijvoorbeeld een Spanjaard en een Algerijn zijn er heel weinig uiterlijke verschillen. Daarom werd de mythe van de onoverbrugbare culturele verschillen gelanceerd. Er werd zelfs een hele wetenschap gecreëerd, het oriëntalisme, die moest aantonen hoe anders de Arabieren wel waren. Hele boeken werden volgeschreven over die irrationele en onbeschaafde Arabieren.
De tweede fase van de islam als politiek instrument begon in de jaren '30 met Hassan Al Bana. Deze Egyptische leraar was de stichter van de moslimbroeders. Voor de eerste keer kunnen we spreken van een echte partijstructuur in de islambeweging met militanten, propaganda en een partijapparaat. Hassan Al-Bana werd in 1949 vermoord. Ook hij was antikoloniaal en één van de eersten die zich verzette tegen het zionistische project in Palestina. Maar tegelijkertijd kreeg hij het ook aan de stok met de nationalisten van Nasser, die later president van Egypte zou worden.
Zijn opvolger Sayyid Qutub ging nog een stapje verder. Hij formuleerde de theorie van de islamitische staat. Hij en zijn volgelingen verwierpen zowel de burgerlijke democratie als het communisme omdat het vreemde ideologieën zijn. In Pakistan was er Sayyid Abu'l-A'la' Mawdudi die enkele jaren voordien ook de theorie van de islamitische staat formuleerde.
Hoe ziet die staat er dan precies uit?
Mohammed Hassan. Economisch zijn ze voor een combinatie van het vrij en het publiek bezit van de productiemiddelen. Een soort keynesianisme, dus. Alle twee verheerlijken ze de tijd vóór de kolonisatie. De maatschappij uit de tijd van de profeet Mohammed wordt beschouwd als een soort socialistische samenleving. Khomeini bracht na de revolutie in Iran hun ideeën in de praktijk. De rijken werden belast en er werd een poging gedaan om te herverdelen. Fundamenteel veranderde niets aan de tegenstellingen binnen de Iranese maatschappij. Het is wel zo dat Iran daardoor in conflict komt met het imperialisme. Het imperialisme wil alles controleren en deze leiders verwerpen dat.
In Saudi-Arabië zijn de islamisten blijkbaar wel goede vriendjes met het imperialisme?
Mohammed Hassan. Saudi-Arabië is een andere zaak. Daar maakt het wahabisme de dienst uit. Het wahabisme is een zeer primitieve invulling van de islam. Het is anti-vooruitgang. Toen Nasser in Egypte aan de macht kwam en zich onafhankelijk opstelde, werd het wahabisme het bolwerk van de antinationalistische strijd. Dankzij de petroleuminkomsten kon het regime in Saudi-Arabië overal in de xxxxxxxxxxx de meest reactionaire stromingen financieren. In Indonesië vochten islamisten die gefinancierd werden door Saudi-Arabië aan de zijde van de latere dictator Soeharto tegen de communisten en tegen de democratisch verkozen nationalist Soekarno. Het wahabisme werd zo een instrument van de Amerikaanse agenda en Saudi-Arabië werd de facto een kolonie van de VS.
.Vanwaar komt het racisme tegenover de moslims?
Toen de Gazet van Antwerpen onlangs uitpakte met het uitgelekte rapport over de staatsveiligheid en het fundamentalisme, zetten ze er een grote foto bij van een groep biddende moslims. Terwijl fundamentalisme niets te maken heeft met bidden of moskees of hoofddoeken. Het is trouwens beter te spreken over islamisme. Fundamentalisme vind je immers in iedere religie. Islamisme is een politieke ideologie. Maar wat is dat nu eigenlijk? Waar komt het vandaan en waarom kende het de laatste jaren zo'n snelle opgang? Ik vroeg het aan Mohammed Hassan, een Afrikaanse intellectueel die jammer genoeg de Engelse en Nederlandse taal niet genoeg beheerst om zijn kennis neer te schrijven in artikels of boeken. Maar geef hem een microfoon of een luisterend oor en hij vertelt honderduit.
Christophe Callewaert
Naam: Mohammed Hassan
Nationaliteit: groeide op in Ethiopië en woont nu al 22 jaar in België.
Specialiteit: islamkenner
Mohammed Hassan is een belezen man. Zoveel is zeker. Terwijl ik mijn bandopnemertje klaarzet, haalt hij een stapel boeken uit zijn tas. "Ik heb me voorbereid", zegt hij. Ik krab even in mijn haar. Ze hadden me gewaarschuwd: "Mohammed is een beetje chaotisch." En dat heb ik geweten. Vlotjes springt hij heen en weer tussen de 19de en 20ste eeuw, van Pakistan naar Algerije, van Engels naar Nederlands. Meermaals herhaalt Mohammed Hassan dat hij onder de indruk is van de eruditie van bepaalde ideologen van het islamisme. Ik denk dat hij er met opgeheven hoofd naast mag gaan staan.
Ik wou beginnen met het boek van de Amerikaanse professor Huntington, sinds 11 september de bijbel voor de hele anti-islamhetze, The Clash of Civilisations.
Mohammed Hassan (kordaat). Ik denk dat we best eerst teruggaan naar de 19de eeuw. Ik zou het willen hebben over de verschillende fasen in de ontwikkeling van het islamisme. Alleen zo kan je begrijpen wat er later gebeurt.
De 19de eeuw dan.
Mohammed Hassan. Het begon allemaal met een aantal opstanden in de Franse en Engelse kolonies in Noord-Afrika. Niet minder dan vijf grote opstanden brachten de koloniale regimes aan het wankelen. In Somalië liep het zelfs uit op een regelrechte oorlog. Engeland moest troepen sturen vanuit India om de opstand neer te slaan. Al deze opstanden werden geleid door feodale heren of religieuze leiders die zich lieten inspireren door de islam. Zij gingen er van uit dat je je eigen cultuur en geloof als wapen moet gebruiken tegen de kolonisator die je land komt bezetten en die je een vreemde cultuur wil opdringen.
Hoe reageerde de kolonisator op deze opstanden?
Mohammed Hassan. Ze gingen er met grof geweld tegen aan. De leiders werden afgeschilderd als gevaarlijke gekken. Zij waren wilden en barbaren. In Europa werd verteld dat zij door hun verzet de civilisatie en de vooruitgang tegen hielden. Mohammed bin Abdullah Hassan, de leider van de opstand in Somalië werd de mad mullah genoemd. Voor de Somali's is hij nochtans nog altijd een held. Hij wordt beschouwd als de Shakespeare van Somalië omdat hij zo'n prachtige gedichten schreef. Meer dan twintig jaar was hij actief in de gewapende strijd. Hij werd pas in 1920 verslagen door een eskadron van het Engelse leger dat na het einde van de eerste wereldoorlog naar Somalië vloog om er gans Noord-Somalië plat te bombarderen. Het neerslaan van de opstand kostte in totaal het leven aan een derde van de bevolking.
Na de val van de Sovjet-Unie was er een ander groot gevaar nodig waarmee men de enorme militaire uitgaven kon rechtvaardigen.
Het racisme tegenover moslims heeft dus blijkbaar al een lange geschiedenis?
Mohammed Hassan. Inderdaad, maar er is wel een fundamenteel verschil. Het biologisch racisme dat we tot dan kennen in Europa, is gebaseerd op zichtbare verschillen. Maar tussen bijvoorbeeld een Spanjaard en een Algerijn zijn er heel weinig uiterlijke verschillen. Daarom werd de mythe van de onoverbrugbare culturele verschillen gelanceerd. Er werd zelfs een hele wetenschap gecreëerd, het oriëntalisme, die moest aantonen hoe anders de Arabieren wel waren. Hele boeken werden volgeschreven over die irrationele en onbeschaafde Arabieren.
De tweede fase van de islam als politiek instrument begon in de jaren '30 met Hassan Al Bana. Deze Egyptische leraar was de stichter van de moslimbroeders. Voor de eerste keer kunnen we spreken van een echte partijstructuur in de islambeweging met militanten, propaganda en een partijapparaat. Hassan Al-Bana werd in 1949 vermoord. Ook hij was antikoloniaal en één van de eersten die zich verzette tegen het zionistische project in Palestina. Maar tegelijkertijd kreeg hij het ook aan de stok met de nationalisten van Nasser, die later president van Egypte zou worden.
Zijn opvolger Sayyid Qutub ging nog een stapje verder. Hij formuleerde de theorie van de islamitische staat. Hij en zijn volgelingen verwierpen zowel de burgerlijke democratie als het communisme omdat het vreemde ideologieën zijn. In Pakistan was er Sayyid Abu'l-A'la' Mawdudi die enkele jaren voordien ook de theorie van de islamitische staat formuleerde.
Hoe ziet die staat er dan precies uit?
Mohammed Hassan. Economisch zijn ze voor een combinatie van het vrij en het publiek bezit van de productiemiddelen. Een soort keynesianisme, dus. Alle twee verheerlijken ze de tijd vóór de kolonisatie. De maatschappij uit de tijd van de profeet Mohammed wordt beschouwd als een soort socialistische samenleving. Khomeini bracht na de revolutie in Iran hun ideeën in de praktijk. De rijken werden belast en er werd een poging gedaan om te herverdelen. Fundamenteel veranderde niets aan de tegenstellingen binnen de Iranese maatschappij. Het is wel zo dat Iran daardoor in conflict komt met het imperialisme. Het imperialisme wil alles controleren en deze leiders verwerpen dat.
In Saudi-Arabië zijn de islamisten blijkbaar wel goede vriendjes met het imperialisme?
Mohammed Hassan. Saudi-Arabië is een andere zaak. Daar maakt het wahabisme de dienst uit. Het wahabisme is een zeer primitieve invulling van de islam. Het is anti-vooruitgang. Toen Nasser in Egypte aan de macht kwam en zich onafhankelijk opstelde, werd het wahabisme het bolwerk van de antinationalistische strijd. Dankzij de petroleuminkomsten kon het regime in Saudi-Arabië overal in de xxxxxxxxxxx de meest reactionaire stromingen financieren. In Indonesië vochten islamisten die gefinancierd werden door Saudi-Arabië aan de zijde van de latere dictator Soeharto tegen de communisten en tegen de democratisch verkozen nationalist Soekarno. Het wahabisme werd zo een instrument van de Amerikaanse agenda en Saudi-Arabië werd de facto een kolonie van de VS.