alitheflater
19-01-2010, 01:13
Bron:
Wat moeten politici met een bevolking die ontevreden is over politiek en samenleving, maar verder best gelukkig? Zelf deugdzamer zijn, minder luisteren, meer het conflict opzoeken. En burger, verzet je eens!
Aukje van Roessel reageer op dit artikel
HET EERSTE DECENNIUM van deze 21ste eeuw zit er bijna op, een decennium waarvoor de Nederlandse canon zou kunnen bestaan uit de steekwoorden Twin Towers, Fortuyn, Van Gogh, Afghanistan, Wilders, Savannah, Gouda, ABN Amro en windmolenpark. Eigenlijk hoort het woord canon zelf ook in dat rijtje, want het opstellen daarvan was in de mode: het stond voor het zoeken naar identiteit, hang naar traditie of behoefte aan houvast.
Wat bij het uitwerken van deze onderwerpen naar boven zou komen, zijn de thema’s waar de Nederlandse burger zich ongerust over maakt en die onzekerheid oproepen: immigratie, opvoeding, waarden en normen, vrijheid, veiligheid, inkomen en milieu. Maar bovenal zou bij die uitwerking blijken hoe ontevreden de Nederlander is over de politiek, hoe Pim Fortuyn die al langer sluimerende onvrede in de samenleving aan de oppervlakte bracht, Geert Wilders het bespelen van die onvrede overnam en hoe de overige politieke partijen daarmee worstelen. Want hoe om te gaan met die onvrede? Te meer daar uit onderzoek steeds weer blijkt dat diezelfde burger met zijn eigen bestaan eigenlijk heel tevreden is. Die paradox zou, voor wie een thematische aanpak van de canon prefereert, ook zelf een onderwerp kunnen zijn.
De studie waarin het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) deze paradox wederom signaleert, kreeg als titel: Crisis in aantocht? Op de cover staat Scene at an Inn van de zeventiende-eeuwse schilder Willem Buytewech. Meest opvallende figuur is een pijprokende, zelfingenomen jongeling. Het schilderij symboliseert volgens SCP-directeur Paul Schnabel de paradox: ‘een welvarende samenleving die zich in een flits beroofd ziet van een deel van haar rijkdom’. Daarbij is rijkdom hier meer dan alleen het geld in ieders portemonnee.
Over de kloof tussen politiek en burger, die de oorzaak zou zijn van de onvrede, is inmiddels zoveel geschreven in kranten, tijdschriften, wetenschappelijke studies en boeken dat het gat ermee gevuld zou kunnen worden. De aanvankelijke reactie vanuit de politiek op de als problematisch geziene afstand tot de kiezer zou kunnen worden samengevat met de woorden ‘we moeten beter luisteren’. Inmiddels is echter een kentering opgetreden. Het luisteren zou te veel zijn uitgelopen op een ‘u vraagt, wij draaien’. Het accepteren van de kloof als inherent aan het politieke bestel is nu een trend. Maar daarmee is het niet gedaan met de zorgen over de onvrede en de angst voor de maatschappelijke onrust die daar het gevolg van zou kunnen zijn
Hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen vindt van zichzelf dat hij op humoristische wijze nare dingen kan vertellen. Maar is hij ongerust over een in aantocht zijnde crisis in politiek en bestuur, zoals de SCP-studie zich afvraagt? ‘Ik ben er nu minder zeker van dat met ironie de gekkigheid valt te keren. Als er een andere politieke meerderheid komt en de economische crisis hardnekkiger blijkt, zou het klimaat wel eens een stuk guurder kunnen worden.’
De gekkigheid waar Frissen op doelt, is voor hem het complexe geheel van een bevolking die volstrekt dubbelzinnig is door voor zichzelf vrijheden op te eisen die ze de buurman niet gunt, een staat die zich veel te veel achter de voordeur van zijn burgers dringt, een samenleving waarin risico’s niet meer worden verdragen, een elite die elk gevoel voor verantwoordelijkheid kwijt is en een populistisch discours dat doet alsof alle onvrede zal verdwijnen als maar naar de volkswil wordt geluisterd. In zijn jongste, bij Van Gennep uitgegeven boek Gevaar verplicht zoekt Frissen naar een oplossing voor die gekkigheid door politici aan te spreken. Over de noodzaak van een aristocratische politiek is daarom de ondertitel. Ook dit blijkt een trend. De Nijmeegse professor politieke geschiedenis Remieg Aerts ging hem dit jaar al in zo’n oproep voor.
Frissen vindt dat politici ‘ouderwetse’ deugden moeten betrachten, zoals de deugd van het midden, prudentie, voorzichtigheid en bescheidenheid. In de praktijk betekent dat volgens hem dat politiek en staat afstand houden van de bevolking. ‘Niet alles is politiek’, zegt hij. ‘Op het terrein van bijvoorbeeld opvoeding of zorg moet de overheid niet achter de voordeur, onder het bed en tussen de oren willen kijken. De diagnose dat de onvrede zou voortkomen uit de kloof is een verkeerde. Een kloof tussen politiek en samenleving is juist goed, die moet er zijn.
Wat moeten politici met een bevolking die ontevreden is over politiek en samenleving, maar verder best gelukkig? Zelf deugdzamer zijn, minder luisteren, meer het conflict opzoeken. En burger, verzet je eens!
Aukje van Roessel reageer op dit artikel
HET EERSTE DECENNIUM van deze 21ste eeuw zit er bijna op, een decennium waarvoor de Nederlandse canon zou kunnen bestaan uit de steekwoorden Twin Towers, Fortuyn, Van Gogh, Afghanistan, Wilders, Savannah, Gouda, ABN Amro en windmolenpark. Eigenlijk hoort het woord canon zelf ook in dat rijtje, want het opstellen daarvan was in de mode: het stond voor het zoeken naar identiteit, hang naar traditie of behoefte aan houvast.
Wat bij het uitwerken van deze onderwerpen naar boven zou komen, zijn de thema’s waar de Nederlandse burger zich ongerust over maakt en die onzekerheid oproepen: immigratie, opvoeding, waarden en normen, vrijheid, veiligheid, inkomen en milieu. Maar bovenal zou bij die uitwerking blijken hoe ontevreden de Nederlander is over de politiek, hoe Pim Fortuyn die al langer sluimerende onvrede in de samenleving aan de oppervlakte bracht, Geert Wilders het bespelen van die onvrede overnam en hoe de overige politieke partijen daarmee worstelen. Want hoe om te gaan met die onvrede? Te meer daar uit onderzoek steeds weer blijkt dat diezelfde burger met zijn eigen bestaan eigenlijk heel tevreden is. Die paradox zou, voor wie een thematische aanpak van de canon prefereert, ook zelf een onderwerp kunnen zijn.
De studie waarin het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) deze paradox wederom signaleert, kreeg als titel: Crisis in aantocht? Op de cover staat Scene at an Inn van de zeventiende-eeuwse schilder Willem Buytewech. Meest opvallende figuur is een pijprokende, zelfingenomen jongeling. Het schilderij symboliseert volgens SCP-directeur Paul Schnabel de paradox: ‘een welvarende samenleving die zich in een flits beroofd ziet van een deel van haar rijkdom’. Daarbij is rijkdom hier meer dan alleen het geld in ieders portemonnee.
Over de kloof tussen politiek en burger, die de oorzaak zou zijn van de onvrede, is inmiddels zoveel geschreven in kranten, tijdschriften, wetenschappelijke studies en boeken dat het gat ermee gevuld zou kunnen worden. De aanvankelijke reactie vanuit de politiek op de als problematisch geziene afstand tot de kiezer zou kunnen worden samengevat met de woorden ‘we moeten beter luisteren’. Inmiddels is echter een kentering opgetreden. Het luisteren zou te veel zijn uitgelopen op een ‘u vraagt, wij draaien’. Het accepteren van de kloof als inherent aan het politieke bestel is nu een trend. Maar daarmee is het niet gedaan met de zorgen over de onvrede en de angst voor de maatschappelijke onrust die daar het gevolg van zou kunnen zijn
Hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen vindt van zichzelf dat hij op humoristische wijze nare dingen kan vertellen. Maar is hij ongerust over een in aantocht zijnde crisis in politiek en bestuur, zoals de SCP-studie zich afvraagt? ‘Ik ben er nu minder zeker van dat met ironie de gekkigheid valt te keren. Als er een andere politieke meerderheid komt en de economische crisis hardnekkiger blijkt, zou het klimaat wel eens een stuk guurder kunnen worden.’
De gekkigheid waar Frissen op doelt, is voor hem het complexe geheel van een bevolking die volstrekt dubbelzinnig is door voor zichzelf vrijheden op te eisen die ze de buurman niet gunt, een staat die zich veel te veel achter de voordeur van zijn burgers dringt, een samenleving waarin risico’s niet meer worden verdragen, een elite die elk gevoel voor verantwoordelijkheid kwijt is en een populistisch discours dat doet alsof alle onvrede zal verdwijnen als maar naar de volkswil wordt geluisterd. In zijn jongste, bij Van Gennep uitgegeven boek Gevaar verplicht zoekt Frissen naar een oplossing voor die gekkigheid door politici aan te spreken. Over de noodzaak van een aristocratische politiek is daarom de ondertitel. Ook dit blijkt een trend. De Nijmeegse professor politieke geschiedenis Remieg Aerts ging hem dit jaar al in zo’n oproep voor.
Frissen vindt dat politici ‘ouderwetse’ deugden moeten betrachten, zoals de deugd van het midden, prudentie, voorzichtigheid en bescheidenheid. In de praktijk betekent dat volgens hem dat politiek en staat afstand houden van de bevolking. ‘Niet alles is politiek’, zegt hij. ‘Op het terrein van bijvoorbeeld opvoeding of zorg moet de overheid niet achter de voordeur, onder het bed en tussen de oren willen kijken. De diagnose dat de onvrede zou voortkomen uit de kloof is een verkeerde. Een kloof tussen politiek en samenleving is juist goed, die moet er zijn.