Mam, mammie", klonk het uit het kamertje van één van onze kinderen. Het bleek dat ons zoontje zich nat had geplast. Samen (mijn man was ook wakker geworden, al-hamdoe-lillaah: Allah zij geprezen) verschoonden wij hem en zijn bed. Even later lag hij innig tevreden weer onder de schone lakens en viel prompt in slaap.
Wij waren echter klaarwakker en al-hamdoe-lillaah (alle lof zij Alllah) herinnerden wij ons een vers uit de heilige Qor'aan: "En aanbid Hem gedurende een deel van de nacht en verheerlijk Hem gedurende een lang deel van de nacht."
Al-hamdoe-lillaah, uit ons zelf wakker worden en opstaan zou minder snel gebeuren; doordat ons kind en dus Allah (zo ervaar ik dat) ons riep, konden we van de gelegendheid gebruik maken om ‘s nachts te bidden (salaat tahaasjoed, 73:1-4/51:17-18). Van de nood een deugd maken dus.
Zusters en broeders zonder kinderen voelen zich door het bovenstaande misschien minder aangesproken. Maar wat dacht je van ‘s nachts wakker worden door bijvoorbeeld burengerucht, een hard optrekkende auto? Als je in een stad woont, is dit wellicht eerder regel dan uitzondering. Zo nu en dan vind ik de kracht om gebruik te maken van de verstoorde nachtrust.
Het lijkt zo ideaal als je nachtrust niet wordt verstoord, althans ik kan me, sinds wij kinderen (drie en vier jaar) hebben, nauwelijks meer herinneren van bijvoorbeeld 22.30 tot 07.00 uur aan een stuk geslapen te hebben. Ik ben naar aanleiding van ons "nachtleven" op zoek gegaan naar Qor'aan-teksten (een voorbeeld is al genoemd) en hadieth (overleveringen) hierover. De drie volgende hadieths geven insha'-Allah (met Allah's Welbehagen) inzicht (Bron: sahieh Moslim, Engelse vertaling van Abdul Hamid Siddiqi):
1. Abdullah (b. Murud, radia Aallahoe anhoe) overleverde dat er een opmerking was gemaakt over iemand die de hele nacht tot de ochtend doorsliep. De profeet (salla Aallahu alaihi wa salaam: moge Allah's vrede en zegeningen met hem zijn) merkte toen op: "Dit is iemand in wiens oor de duivel geplast heeft."
Uitleg van de vertaler: Via de oren horen we onze stem en die van anderen en lawaai waardoor we ontwaken uit onze slaap. Degene die ‘s nachts niet kan opstaan, is zo door de aantrekkingskracht van de slaap overmand, dat hij doof wordt voor het spirituele verlangen van zijn ziel. Zijn nafs (ego) heeft hem in de klem.
2. Aboe Hoeraira (radia Aallahoe anhoe) overleverde de volgende woorden van de profeet (s.a.w.): "Als wij mensen gaan slapen, maakt shaitaan (de duivel) drie knopen achter in onze nek. Iedere knoop die wordt gemaakt, wordt bekrachtigd met: "Je zult lang slapen, dus slaap." Als je nu wakker wordt en je herinnnert je Allah, dan zal hiermee de eerste knoop zijn losgemaakt. Als je dan opstaat en woedhoe (kleine wassing, de staat van reinheid die nodig is om onder andere het gebed te kunnen doen) neemt, komt de tweede knoop los. Als je dan gaat bidden, zullen alle knopen zijn losgeraakt. In de daaropvolgende ochtend zal je actief zijn en een goede stemming hebben. Andersom zal je humeurig zijn, traag en lui."
Uitleg van de vertaler: Deze hadieth (overlevering) geeft inzicht in de taktiek van de shaitaan. Hij roept ons mensen niet openlijk op om het slechte pad te bewandelen, maar hij zet ons op dwaalsporen onder valse voorwendselen en door middel van ‘verleidingen'. De shaitaan kan ons niet tegenhouden om ‘s nachts te bidden, maar hij fluistert onze nafs (eigen ik) in: "Je hebt best nog wel tijd genoeg om op te staan en te bidden"; onze nafs maakt ons dan traag en lui. Insha'-Allah (met Allah's Wil) worden wij moslims ‘s nachts regelmatig wakker, gewenst of ongewenst en weten wij de kracht van Allah te gebruiken om Hem te aanbidden.
3. Aboe Hoeraira (radia Aallahoe anhoe) overleverde dat de profeet (salla Aallahu alaihi wa salaam) heeft gezegd: "Allah's Genade en Barmhartigheid daalt in het laatste deel van de nacht af naar de laagste hemel en Allah zegt dan: "Wie smeekt tot Mij, opdat Ik hem zal antwoorden? Wie vraagt aan Mij, opdat Ik hem zal geven? Wie vraagt aan Mij om vergeving, opdat Ik hem zal vergeven?"
El Hassan Basrie heeft gezegd: "Ik heb nooit een zwaardere ibadah (aanbidding) gezien dan qiyaam-al-lail (salaat in het midden van de nacht)." Er werd tegen hem gezegd: "Wat een mooi gezicht hebben de mensen die qiyaam al-lail verrichten!" Daarop zei hij: "Dit is vanwege het feit dat zij alleen waren met De meest Barmhartige. Hij heeft hen gekleed met Zijn Licht."
Allah, de Verhevene, heeft gezegd: "Gedurende de nacht sliepen zij weinig. En in de uren voorafgaand aan het aanbreken van het fadjr-gebed (ochtendgebed) zochten zij vergiffenis met behulp van salaat (islamitisch gebed)." (Qor'aan 51:17-18)
‘s Nachts bidden (salaat tahaasjoed ofwel qiyaam-al-lail) is moeilijk behalve voor diegene waarvoor Allah, Subhana wa Ta'ala, het hen vergemakkelijkt.
De uiterlijk waarneembare redenen hiertoe zijn:
- hij moet niet (te) veel eten
- hij moet zichzelf overdag niet nodeloos vermoeid maken
- hij moet ‘s middags slapen (qayloelah) toepassen, omdat dit hem helpt qiyaam-al-lail te verrichten
- hij moet het maken van fouten en zonden vermijden
De innerlijke redenen hiertoe zijn:
- het hart moet rein zijn ten opzichte van moslims
- het hart moet altijd liefde en ontzag voor Allah tonen
- hij moet zich bewust zijn van het goede dat voorkomt uit tahaasjoed
Een van de voordelen van salaat tahaasjoed is ichlaas. Degene die uitnodigt tot de Islam (da'awah) doet dit puur alleen voor Allah (ichlaas). Om een zuivere ichlaas op te bouwen, is het goed om veel verborgen werken te verrichten (die niemand ziet). Als je deze werken met veel inspanning verricht, wordt de bescherming tegen huichelarij en opschepperij groter, en de ichlaas hechter. Aldus is huichelen en opscheppen heel dichtbij iemand die niet verborgen werken verricht, maar niet bij degene die deze werken in het verborgene doet. Een van deze werken die niemand ziet is salaat tahaasjoed.