Bekijk volle/desktop versie : Al-Kaida’s oproep tot strijd in China is slechts een pr-stunt



08-10-2009, 23:47
Een Al-Kaidaleider roept de Oeigoeren in West-China op tot djihad. Of hij daar gehoor vindt, is nog maar de vraag.


„China zal net zo eindigen als de Sovjetunie. Met de atheïstische staat loopt het net zo als met de Russische beer”, waarschuwt Al-Kaidatopman Aboe Jahia al-Libi deze week op een islamistische website in een videoboodschap van negen minuten. Aboe Jahia, nummer drie van Al-Kaida na Bin Laden en Zawahiri, roept op de broeders in Turkestan, waarmee hij de provincie Xinjiang in China bedoelt, te hulp te schieten met een heilige oorlog.

Pikant gegeven is dat de Russen na tien jaar invasie in 1989 Afghanistan moesten opgeven. Ze konden de strijd met talloze islamistische guerrillastrijders, die onder meer steun kregen van de VS, uiteindelijk niet aan. Al-Kaida kon hier vrijelijk opereren.

Maar het Afghanistan van toen kan in de verste verte niet vergeleken worden met het China van nu. Dat is een goed ontwikkelde dictatuur waar miljoenen veiligheidsagenten en even zoveel spionnen waken over het nationaal belang, dat eenheid en harmonie voorschrijft. Net als in het boeddhistische Tibet wordt in de islamitische provincie Xinjiang elk religieus centrum nauwlettend in de gaten gehouden.

Ambtenaren zijn permanent in moskeeën aanwezig. Waar de madrassa’s, islamitische leerscholen, in Pakistan en Afghanistan een voedingsbodem vormen voor de heilige oorlog, de djihad, zijn de enkele madrassa’s in China in feite overheidsscholen. Met camera’s en afluisterapparatuur wordt iedereen in het gareel gehouden.

„Er is in Xinjiang in het gevestigde, zichtbare islamitische geloof absoluut geen ruimte voor radicalisme”, stelt James Millward (48), docent geschiedenis aan de Georgetown Universiteit in Washington DC, en auteur van diverse boeken over Xinjiang.

In juli brandde de hoofdstad Urumqi. Bij rellen en etnische wraakacties vielen bijna 200 doden. Dat waren vooral Han Chinese burgers, die door islamitische Oeigoeren – woedend over lange marginalisering door de Chinese overheid – werden gedood. Toen China de internationale pers toeliet om te laten zien hoe de Han waren aangepakt, namen de Han voor het oog van de wereldpers wraak op de Oeigoeren.

Dat leidde tot grote zorg in de moslimwereld. Turkije’s premier Erdogan repte zelfs over genocide. „China en Xinjiang verschijnen af en toe op de terrorismelijst, maar nooit heel hoog. Al-Kaida was amper geïnteresseerd in het gebied”, zegt historicus Millward. Dat veranderde na de publiciteitsgolf. „China is op veel manieren in de mode, óók voor Al-Kaida”, verklaart hij de uitspraken van Aboe Jahia. Met andere woorden: Al-Kaida benut nu zijn pr-moment.

Millward licht toe dat daarnaast het in Xinjiang gangbare soefisme veel te vrij is naar de zin van Bin Laden en zijn mannen. „Oeigoerse gelovigen houden van zingen, dansen, het vereren van heiligen en relikwieën, vrijheid voor vrouwen – terwijl Al-Kaida dat soort zaken haat.”

In de jaren tachtig en negentig trokken nog relatief veel Oeigoeren voor handel en relaties via Centraal-Azië naar Afghanistan en Pakistan. Millward: „Maar sinds 1996 werken China, Rusland, Kazachstan, Oezbekistan, Kirgizië en Tadzjikistan nauw samen om moslimfundamentalisme te bestrijden. Oeigoeren krijgen nu veel moeilijker een paspoort, zijn niet meer zo welkom, en worden snel uitgewezen als China daarom vraagt.”

Na de aanslagen van 11 september 2001 begon China uit vrees voor separatisme al snel de link te leggen tussen de Oeigoerse onvrede over het bewind, en terrorisme en Al-Kaida. Er waren ook wel wat groepen die strijd predikten, maar die hadden tot vlak voor de Olympische Spelen amper kracht, zegt Millward.

De historicus erkent dat er zeker wel af en toe Oeigoerse jongemannen op trainingskamp in de buurlanden gingen, en dat er ook ruim twintig Oeigoeren in Guantánamo belandden. „Het is moeilijk te achterhalen wat er in Xinjiang écht gebeurt, maar het is geen erg vruchtbare bodem voor de djihad.”

http://www.trouw.nl/nieuws/wereld/article2883444.ece/Al-Kaida_rsquo_s_oproep_tot_strijd_in_China_is_slecht s_een_pr-stunt__.html