Redactie
02-05-2008, 16:44
Het land van Mozart, Freud en indrukwekkende bergen heeft het zwaar te verduren door een aangrijpende incestzaak. vooroordelen en labels op dit land beginnen zich op te hopen.
Nu Oostenrijk de tweede affaire in slechts een paar jaar tijd te verwerken krijgt, vragen commentatoren en burgers zich af of het land ziek of pervers is. Is de Alpenrepubliek een 'land van monsters', een staat waar iets fundamenteels mis is?
,,Zeker niet,'' zegt hoogleraar psychologie dr. Jo Groebel in Berlijn. ,,Je kunt van Oostenrijk niet plotseling een verdacht gebied maken. Dat zou dan ook voor België moeten gelden.''
Er ligt veertien jaar tussen de ontvoering van Natascha Kampusch in 1998, die in 2006 wist te ontsnappen uit een kerker, en de incestzaak in Amstetten die bijna een kwart eeuw voortduurde. ,,Twee gevallen over een langere periode. Dat zegt niets over een land. Dat is toeval.'' Een andere vraag is: zit er een structuur achter? ,,Als het gaat om de toename van moorden op scholen in de VS, dan zie je een structuur: de wapenwetgeving, een bepaalde gewelddadige cultuur. Een structuur die seksueel misbruik en ontvoeringen bevordert, bestaat in Oostenrijk niet.''
Het Oostenrijkse geval is zo verontrustend voor de menselijke ziel, denkt hij, doordat burgers nu beleven dat zoiets in de mensen zit. ,,Mensen zijn niet bang dat hén dit kan overkomen, maar dát het gebeurt.'' Omschrijvingen als 'Land van bergen en kerkers' zijn gevaarlijk. ,,Het drukt een stempel op het land. Het biedt houvast, maar het is een volstrekt foute beschrijving en alleen geschikt voor sensatieberichtgeving.''
Hij moet denken aan de horrorfilm Dr Jekyll and Mr Hyde, zeker omdat de verdachte op een aantal video's te zien was als een lachende vakantievierder. ,,Enerzijds kijken wij naar Oostenrijk als een leuk land met brave burgers, anderzijds is er afschuw. Dat afgrijzen is terecht. We hebben het hier blijkbaar over een psychopaat die geen medelijden en empathie kent. Het is verontrustend dat zo'n type man bestaat.'' Er wordt geschat, aldus de psycholoog, dat 15 procent van de mannen niet tot medelijden in staat zijn en dus ook iemand zouden kunnen verkrachten. Maar de straf die hen boven het hoofd hangt, weerhoudt hen ervan.
Groebel spreekt zich uit tegen nog strengere wetten. De hoogleraar pleit er wel voor dat publiek en overheid meer nadenken over aspecten als voyeurisme en verkrachtingsmythen. Verder verdienen kinderen meer aandacht. Zij hebben steeds eerder sekscontacten en moeten worden beschermd.
Er zijn meer slachtoffers dan op het eerste gezicht lijkt. Eerst de ontvoerde dochter en haar zeven kinderen. Dan de bevolking van Amstetten die wereldwijd in het nieuws is. ,,En op de derde plaats de mensen die als gevolg van deze zaak verontrust zijn en meer wantrouwen jegens elkaar opbouwen.''
Nu Oostenrijk de tweede affaire in slechts een paar jaar tijd te verwerken krijgt, vragen commentatoren en burgers zich af of het land ziek of pervers is. Is de Alpenrepubliek een 'land van monsters', een staat waar iets fundamenteels mis is?
,,Zeker niet,'' zegt hoogleraar psychologie dr. Jo Groebel in Berlijn. ,,Je kunt van Oostenrijk niet plotseling een verdacht gebied maken. Dat zou dan ook voor België moeten gelden.''
Er ligt veertien jaar tussen de ontvoering van Natascha Kampusch in 1998, die in 2006 wist te ontsnappen uit een kerker, en de incestzaak in Amstetten die bijna een kwart eeuw voortduurde. ,,Twee gevallen over een langere periode. Dat zegt niets over een land. Dat is toeval.'' Een andere vraag is: zit er een structuur achter? ,,Als het gaat om de toename van moorden op scholen in de VS, dan zie je een structuur: de wapenwetgeving, een bepaalde gewelddadige cultuur. Een structuur die seksueel misbruik en ontvoeringen bevordert, bestaat in Oostenrijk niet.''
Het Oostenrijkse geval is zo verontrustend voor de menselijke ziel, denkt hij, doordat burgers nu beleven dat zoiets in de mensen zit. ,,Mensen zijn niet bang dat hén dit kan overkomen, maar dát het gebeurt.'' Omschrijvingen als 'Land van bergen en kerkers' zijn gevaarlijk. ,,Het drukt een stempel op het land. Het biedt houvast, maar het is een volstrekt foute beschrijving en alleen geschikt voor sensatieberichtgeving.''
Hij moet denken aan de horrorfilm Dr Jekyll and Mr Hyde, zeker omdat de verdachte op een aantal video's te zien was als een lachende vakantievierder. ,,Enerzijds kijken wij naar Oostenrijk als een leuk land met brave burgers, anderzijds is er afschuw. Dat afgrijzen is terecht. We hebben het hier blijkbaar over een psychopaat die geen medelijden en empathie kent. Het is verontrustend dat zo'n type man bestaat.'' Er wordt geschat, aldus de psycholoog, dat 15 procent van de mannen niet tot medelijden in staat zijn en dus ook iemand zouden kunnen verkrachten. Maar de straf die hen boven het hoofd hangt, weerhoudt hen ervan.
Groebel spreekt zich uit tegen nog strengere wetten. De hoogleraar pleit er wel voor dat publiek en overheid meer nadenken over aspecten als voyeurisme en verkrachtingsmythen. Verder verdienen kinderen meer aandacht. Zij hebben steeds eerder sekscontacten en moeten worden beschermd.
Er zijn meer slachtoffers dan op het eerste gezicht lijkt. Eerst de ontvoerde dochter en haar zeven kinderen. Dan de bevolking van Amstetten die wereldwijd in het nieuws is. ,,En op de derde plaats de mensen die als gevolg van deze zaak verontrust zijn en meer wantrouwen jegens elkaar opbouwen.''