Bookie
10-04-2008, 09:47
Zes roerige jaren trok antropoloog Martijn de Koning dagelijks op met tieners van Marokkaanse afkomst. En zag hoe de islam steeds belangrijker werd in hun leven.
‘In een buurthuis knalde de hiphop uit de speakers’, vertelt Martijn de Koning. ‘De jongens zaten te roken en te drinken. Tot er een bandje met koranrecitaties werd opgezet. Binnen vijf minuten verdwenen alle asbakken en drankflessen, ook al is het gros van de jongens Berber en verstaan ze amper Arabisch.’
Dit voorbeeld illustreert de enorm gegroeide islamitische beleving van Marokkaans-Nederlandse jongeren, betoogt De Koning gloedvol in de hal van de Vrije Universiteit. Volgende week promoveert de antropoloog – krullen, brilletje en stoppelbaard – op zijn onderzoek Zoeken naar een zuivere islam. Van 1999 tot 2005 liep hij mee in moskee Nour in Gouda, waar hij al huiswerkbegeleider was. Het levert een unieke inkijk op.
‘De ouderen vonden me eerst maar een broekie, maar al snel werd ik deel van de inboedel. Zo’n veertig tieners – voor de helft meiden – zag ik vrijwel elke dag, in de moskee, thuis, op straat of in de McDonald’s. De discussies gingen van voetbal tot religie, en van hoofddoekjes tot de laatste mode bij H&M.’
Hoe gaan ze in hun dagelijks leven om met de islam, wilde De Koning weten. ‘Een lekker rustig onderwerp dacht ik’, zegt hij lachend. Dat viel tegen: El Moumni, 11 september, Pim Fortuyn, de moord op Theo van Gogh, de incidenten volgden elkaar in hoog tempo op. En steeds werden moslimjongeren er op aangesproken, als ze er al niet onderling over spraken. Zodoende werd de islam steeds belangrijker voor ze.
‘Je identiteit wordt mede bepaald door degene die je tegenover je hebt. Als je dag in, dag uit te horen krijgt dat je moslim bent, ga je dat verinnerlijken. Bovendien sturen ze elkaar jihadfoto’s en filmpjes, van Tsjetsjenië tot Afghanistan. Dat raakt hen gewoon, net zoals autochtonen over 11 september praten alsof ze er zelf bij waren.’
Hij ziet de opkomst van Fortuyn als belangrijkste moment. ‘Over de grote criminaliteit onder Marokkaanse jeugd gaven ze hem gelijk, maar zijn kritiek op de islam lag gevoelig. Vooral zijn enorme aanhang was een eye-opener.’ En toen werd de kale politicus vermoord. ‘Een meisje vertelde dat – toen Volkert van der G. nog niet gepakt was – haar moeder zei: Oké, nu kunnen we onze koffers wel pakken.’
De moskee was al intern verdeeld. ‘Een week voor 11 september kwam er een nieuwe imam uit Marokko. Binnen no time was die razend populair onder jongeren. Daardoor ontstond er een splitsing. Zo zei de imam dat het beter is als vrouwen niet fietsen. De ouderen vonden dat te streng voor Nederland. Maar de jongens – en sommige meiden – zagen dat juist als een pluspunt. Zo van, hij leert vanuit de authentieke islam.’
De eerste generatie is niet stil blijven staan. ‘Vroeger hielden ze hun dochters nog wel eens thuis, nu zijn de onderwijsaspiraties eerder te hoog, zo merkte ik.’
Ook de meiden realiseren zich het belang van scholing. ‘Daarnaast beroepen ze zich op de Koran om een sterkere machtspositie te krijgen. Bijvoorbeeld door te stellen dat de eis van maagdelijkheid evengoed voor het andere geslacht geldt. Bij jongens wordt namelijk vanouds meer door de vingers gezien. Die worden macho genoemd als ze lopen te rotzooien, terwijl dat gedrag bij meiden als foute integratie wordt betiteld.’
Volgens De Koning werpen de jongens zich op als bewakers van de groepsgrenzen. ‘Het vrouwelijk lichaam is het strijdtoneel geworden, dat hadden Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh goed begrepen met Submission. Kijk maar naar de integratiethema’s. Huiselijk geweld, hoofddoekjes, boerka’s, gescheiden klassen: het gaat altijd over vrouwen.’
Over die thema’s discussieerden de jongeren onderling. Daarbij creëren ze hun eigen moreel universum. ‘Alles is óf halal, toegestaan, óf haram, en dan is het verboden.’ Wie daarvan afwijkt, bewandelt het pad van de Shaitan, ofwel de duivel. ‘Dat klinkt misschien zwaar, maar soms gebruikten ze de term ook grappig, door baldadige kinderen een kleine shaitan te noemen.’
Hoe dan ook is de zuivere islam het ijkpunt geworden, met Saoedi-Arabië als lichtend voorbeeld. ‘Zo protesteerden de jongeren tegen het gezamenlijk uit de Koran reciteren. Dat beschouwden ze als een invloed uit de Marokkaanse cultuur. Nee, alléén de imam mag reciteren, zodat de rest beter kan luisteren.’
Die geloofsbeleving heeft een sterk lichamelijk karakter. ‘Dat zie je al aan de kleding, een djellaba of sluier. Bij mooie preken kon ik de ontroering zien, dan stroomden de tranen over de wangen.’ Ook sturen jongeren elkaar islamitische sagen. ‘Zoals een boom in Australië, die in gebedshouding richting Mekka staat. Maar vaker gaat het om problemen, zoals loverboys, criminaliteit, drugs. Dan komt zo’n meisje een jongen tegen (of andersom), die haar in contact brengt met God. En ze leven nog lang en gelukkig.’
Nadat de angst van het moskeebestuur voor porno was overwonnen, konden de jongeren op het web surfen. Ze zijn goed in multitasken. ‘Ik keek mee met twee meiden, die informatie zochten voor een werkstuk. Maar daarachter zat een venster met een Love Test, en daarachter weer een site van Hamas.’
De Koning zag internet steeds belangrijker worden als religieuze bron. ‘Sommige jongeren werden zelf een autoriteit op maroc.nl en later op salafistische sites. Daar traden ze op onder nicknames als mocrogirl of mujaheed. Ze kregen een grote voorkeur voor compromisloze instanties, zoals de salafistische As Soennah-moskee in Den Haag.’
In Gouda ontstonden zo twee concurrerende salafistische groepjes. ‘De moskee heeft er goed aan gedaan door met ze in gesprek te blijven’, zegt De Koning. ‘Nu zijn die clubjes verwaterd.’ Dat ging niet zonder slag of stoot. In 2002 moest de bij jongeren geliefde imam – die salafist bleek te zijn – het veld ruimen. ‘Daarover werden thuis heftige, emotionele discussie gevoerd. Zelfs aan mij werd gevraagd waar ik stond.’
Toch is De Koning niet bang dat de jongeren zich en masse afkeren van de Nederlandse samenleving. ‘De dominante houding is er juist eentje van conflictvermijding. Ze zijn niet 24 uur per dag bezig met de islam, maar ook met hun relatie, studeren, werken, televisie kijken.’
En ondanks alle invloeden maken ze uiteindelijk hun eigen keuzes. ‘Eén jongen verwoordde het aldus: dit is tussen mij en God.’
http://www.depers.nl/binnenland/190678/Jonge-Mocros-beleven-de-islam-intenser-dan-ooit.html
‘In een buurthuis knalde de hiphop uit de speakers’, vertelt Martijn de Koning. ‘De jongens zaten te roken en te drinken. Tot er een bandje met koranrecitaties werd opgezet. Binnen vijf minuten verdwenen alle asbakken en drankflessen, ook al is het gros van de jongens Berber en verstaan ze amper Arabisch.’
Dit voorbeeld illustreert de enorm gegroeide islamitische beleving van Marokkaans-Nederlandse jongeren, betoogt De Koning gloedvol in de hal van de Vrije Universiteit. Volgende week promoveert de antropoloog – krullen, brilletje en stoppelbaard – op zijn onderzoek Zoeken naar een zuivere islam. Van 1999 tot 2005 liep hij mee in moskee Nour in Gouda, waar hij al huiswerkbegeleider was. Het levert een unieke inkijk op.
‘De ouderen vonden me eerst maar een broekie, maar al snel werd ik deel van de inboedel. Zo’n veertig tieners – voor de helft meiden – zag ik vrijwel elke dag, in de moskee, thuis, op straat of in de McDonald’s. De discussies gingen van voetbal tot religie, en van hoofddoekjes tot de laatste mode bij H&M.’
Hoe gaan ze in hun dagelijks leven om met de islam, wilde De Koning weten. ‘Een lekker rustig onderwerp dacht ik’, zegt hij lachend. Dat viel tegen: El Moumni, 11 september, Pim Fortuyn, de moord op Theo van Gogh, de incidenten volgden elkaar in hoog tempo op. En steeds werden moslimjongeren er op aangesproken, als ze er al niet onderling over spraken. Zodoende werd de islam steeds belangrijker voor ze.
‘Je identiteit wordt mede bepaald door degene die je tegenover je hebt. Als je dag in, dag uit te horen krijgt dat je moslim bent, ga je dat verinnerlijken. Bovendien sturen ze elkaar jihadfoto’s en filmpjes, van Tsjetsjenië tot Afghanistan. Dat raakt hen gewoon, net zoals autochtonen over 11 september praten alsof ze er zelf bij waren.’
Hij ziet de opkomst van Fortuyn als belangrijkste moment. ‘Over de grote criminaliteit onder Marokkaanse jeugd gaven ze hem gelijk, maar zijn kritiek op de islam lag gevoelig. Vooral zijn enorme aanhang was een eye-opener.’ En toen werd de kale politicus vermoord. ‘Een meisje vertelde dat – toen Volkert van der G. nog niet gepakt was – haar moeder zei: Oké, nu kunnen we onze koffers wel pakken.’
De moskee was al intern verdeeld. ‘Een week voor 11 september kwam er een nieuwe imam uit Marokko. Binnen no time was die razend populair onder jongeren. Daardoor ontstond er een splitsing. Zo zei de imam dat het beter is als vrouwen niet fietsen. De ouderen vonden dat te streng voor Nederland. Maar de jongens – en sommige meiden – zagen dat juist als een pluspunt. Zo van, hij leert vanuit de authentieke islam.’
De eerste generatie is niet stil blijven staan. ‘Vroeger hielden ze hun dochters nog wel eens thuis, nu zijn de onderwijsaspiraties eerder te hoog, zo merkte ik.’
Ook de meiden realiseren zich het belang van scholing. ‘Daarnaast beroepen ze zich op de Koran om een sterkere machtspositie te krijgen. Bijvoorbeeld door te stellen dat de eis van maagdelijkheid evengoed voor het andere geslacht geldt. Bij jongens wordt namelijk vanouds meer door de vingers gezien. Die worden macho genoemd als ze lopen te rotzooien, terwijl dat gedrag bij meiden als foute integratie wordt betiteld.’
Volgens De Koning werpen de jongens zich op als bewakers van de groepsgrenzen. ‘Het vrouwelijk lichaam is het strijdtoneel geworden, dat hadden Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh goed begrepen met Submission. Kijk maar naar de integratiethema’s. Huiselijk geweld, hoofddoekjes, boerka’s, gescheiden klassen: het gaat altijd over vrouwen.’
Over die thema’s discussieerden de jongeren onderling. Daarbij creëren ze hun eigen moreel universum. ‘Alles is óf halal, toegestaan, óf haram, en dan is het verboden.’ Wie daarvan afwijkt, bewandelt het pad van de Shaitan, ofwel de duivel. ‘Dat klinkt misschien zwaar, maar soms gebruikten ze de term ook grappig, door baldadige kinderen een kleine shaitan te noemen.’
Hoe dan ook is de zuivere islam het ijkpunt geworden, met Saoedi-Arabië als lichtend voorbeeld. ‘Zo protesteerden de jongeren tegen het gezamenlijk uit de Koran reciteren. Dat beschouwden ze als een invloed uit de Marokkaanse cultuur. Nee, alléén de imam mag reciteren, zodat de rest beter kan luisteren.’
Die geloofsbeleving heeft een sterk lichamelijk karakter. ‘Dat zie je al aan de kleding, een djellaba of sluier. Bij mooie preken kon ik de ontroering zien, dan stroomden de tranen over de wangen.’ Ook sturen jongeren elkaar islamitische sagen. ‘Zoals een boom in Australië, die in gebedshouding richting Mekka staat. Maar vaker gaat het om problemen, zoals loverboys, criminaliteit, drugs. Dan komt zo’n meisje een jongen tegen (of andersom), die haar in contact brengt met God. En ze leven nog lang en gelukkig.’
Nadat de angst van het moskeebestuur voor porno was overwonnen, konden de jongeren op het web surfen. Ze zijn goed in multitasken. ‘Ik keek mee met twee meiden, die informatie zochten voor een werkstuk. Maar daarachter zat een venster met een Love Test, en daarachter weer een site van Hamas.’
De Koning zag internet steeds belangrijker worden als religieuze bron. ‘Sommige jongeren werden zelf een autoriteit op maroc.nl en later op salafistische sites. Daar traden ze op onder nicknames als mocrogirl of mujaheed. Ze kregen een grote voorkeur voor compromisloze instanties, zoals de salafistische As Soennah-moskee in Den Haag.’
In Gouda ontstonden zo twee concurrerende salafistische groepjes. ‘De moskee heeft er goed aan gedaan door met ze in gesprek te blijven’, zegt De Koning. ‘Nu zijn die clubjes verwaterd.’ Dat ging niet zonder slag of stoot. In 2002 moest de bij jongeren geliefde imam – die salafist bleek te zijn – het veld ruimen. ‘Daarover werden thuis heftige, emotionele discussie gevoerd. Zelfs aan mij werd gevraagd waar ik stond.’
Toch is De Koning niet bang dat de jongeren zich en masse afkeren van de Nederlandse samenleving. ‘De dominante houding is er juist eentje van conflictvermijding. Ze zijn niet 24 uur per dag bezig met de islam, maar ook met hun relatie, studeren, werken, televisie kijken.’
En ondanks alle invloeden maken ze uiteindelijk hun eigen keuzes. ‘Eén jongen verwoordde het aldus: dit is tussen mij en God.’
http://www.depers.nl/binnenland/190678/Jonge-Mocros-beleven-de-islam-intenser-dan-ooit.html