zehna
16-03-2008, 09:40
Wat is stress?
Voor de meesten van ons is stress hetzelfde als je zorgen maken over iets. Zoals bang zijn om je baan te verliezen bij een reorganisatie of bezorgd zijn om je moeder als ze geopereerd moet worden. Voor je lichaam ligt dit anders, dat hanteert de volgende definitie:
- Stress is lichamelijke spanning.
- Alles wat je leven of dagelijkse routines beïnvloedt, positief of negatief, dat maakt niet uit, veroorzaakt stress.
- Iets wat je je inbeeldt kan evenveel stress geven als iets wat echt speelt.
Hoe voelt stress?
Wanneer het stressniveau hoog genoeg is om je lichamelijk systeem in elkaar te laten klappen en je richting overspannenheid gaat, voel je je ongeveer als volgt:
Je slaapt moeilijk in en wordt vaak wakker, misschien droom je heftig. Bij het opstaan voel je je niet uitgerust en de buitenwereld interesseert je matig. Je hebt weinig energie en minder zin om iets te doen.
Ook heb je last van (vage) pijntjes en huidirritatie; bekend zijn borst-, schouder-, rug- en nekklachten. Je hebt een verminderd gevoel voor plezier, huilt makkelijker, en dingen die je vroeger leuk vond lijken je niet meer te boeien.
Van stress naar overstress
Wanneer je die lichamelijke stressreacties ervaart, kun je je overweldigd en leeg tegelijk voelen. Je denkt misschien dat je depressief bent. Je voelt je misschien angstig om datgene wat er met je gebeurt en wat de toekomst je brengen zal.
Het gebeurt wel dat mensen dan aanvallen van paniek krijgen. Ze gaan bijvoorbeeld hyperventileren. Tijdens zo'n aanval lijkt het soms alsof je geen lucht kunt krijgen: het hart bonkt als een gek, je spieren doen zeer en je hebt pijn op de borst. Je kunt zelfs last hebben van maagpijn en diarree.
Overstress - langdurig teveel stress ervaren - maakt op de lange duur je lichaam ziek. Het zorgt er voor dat systemen zoals schildklier en hart, het chemisch/hormonaal systeem en hersenen minder goed functioneren. Het vormt (mede) de basis voor zaken als burnout en depressiviteit.
Hoe wordt stress overstress?
Op een gewone dag zenden en ontvangen je hersenen miljarden berichten. De berichten worden verstuurd door middel van neurotransmitters, technisch bekend als het aminen/endorfinen systeem.
De positief gestemde berichten worden verstuurd met behulp van, zeg maar, positieve transmitters. Andere berichten zijn somber en worden behandeld door negatieve transmitters.
Zo lang je lijf meer positieve dan negatieve boodschappen ontvangt, zul je je situatie niet als stressvol maar als positief, uitdagend en prettig beoordelen.
Drie neurotransmitters
Serotonine. Zorgt voor de slaap en houdt de lichaamsklok bij. Het is meestal de eerste transmitter die het opgeeft bij stress. Moeilijk slapen is daarom het eerste signaal bij een teveel aan stress.
Noradrenaline. Reguleert de energie. Als het hier mis gaat, voel je je meer en meer lethargisch: je hebt minder zin in dingen doen, komt moeilijk op gang, en voelt je nutteloos.
Dopamine. Reguleert je plezier- en pijn centrum. Als dit minder goed werkt beleef je geen plezier meer aan 'leuke' dingen. Ook heb je eerder last van pijntjes door het afnemen van de endorfine functie.
De positieve transmitters serotonine, noradrenaline en dopamine functioneren slechter bij langdurige stress. Positieve berichten komen daarom minder goed door en hersencentra ontvangen vooral de sombere boodschappen. Het resultaat is dat door de biochemische onbalans je hersenen van slag raken en je overstresst raakt.
De mate van stress die je kunt hebben voordat je positieve transmitters slechter gaan functioneren, het stress tolerantie niveau, is genetisch bepaald. Een op de tien personen heeft een laag stress tolerantie niveau geërfd.
De belangrijkste stress-bronnen
De oorzaken van stress zijn heel divers, veranderingen kunnen immers op talloze manieren op gang worden gebracht. De mate van verandering plus de heftigheid waarmee dat gepaard gaat, zijn minstens even belangrijk. Oorzaken zijn onder meer:
- Emotionele onbalans. Wanneer je je in situaties begeeft of bevindt die je niet goed kent. Of wanneer je een (ingebeeld) verschil van mening hebt.
- Ziekte, zoals een kou vatten, een arm breken, of ergens allergisch op reageren.
- Teveel eisen van je lijf. Als je 16 uur per dag werkt, heb je daarmee de beschikbare tijd voor rust behoorlijk gereduceerd.
- Factoren in de omgeving. Extreme klimaten, hoogte of diepte, chemische middelen: ze kunnen serieuze veranderingen veroorzaken in je lichaam.
- Gebruik van tabak. Roken veroorzaakt longemfyseem en chronische bronchitis. De carbon monoxide veroorzaakt chronisch vergiftiging. Tabak vergiftigt je aderen, en vermindert de bloedtoevoer naar hart, hersenen en vitale organen. Het risico op kanker wordt een factor vijftig hoger. Roken is een zeer grote stressfactor voor je lijf.
- Hormonale factoren. Ieders leven kent grote hormonale veranderingen, zoals in de puberteit en de overgang. Al deze overgangen veroorzaken veel stress.
- Verantwoordelijkheid nemen voor iemands' leven, bijvoorbeeld wanneer je een kind hebt. Je komt dan soms in situaties die je niet of minder onder controle hebt, en dat geeft weer stress.
Pick-Me-Up's
Als je je gestresst voelt, zoek je meestal iets wat dat tegengaat. Daarvoor biedt de natuur ons een groot aantal zogenoemde pick-me-up's: stoffen die je kunt eten, drinken, inhaleren of injecteren en je helpen je negatieve gevoel te balanceren, door tijdelijk de hoeveelheid positieve transmitters in je lijf te vergroten. De meest gebruikte zijn:
- Suiker, in alle vormen, is de meest gebruikte pick-me-up.
- Cafeïne (koffie, chocolade, frisdrank en veel theesoorten), een drug die zeer snel werkt.
- Alcohol, helpt je ontspannen en geeft je het idee dat je veel energie hebt en de hele wereld aan kunt. Het helpt je ook je agressie los te maken, vermindert het gevoel voor pijn en versterkt de sensatie van plezier.
- Tabak, marihuana, cocaïne, amfetamines, heroïne. Deze stoffen werken direct, en extreem snel, op het niveau van je positieve boodschappers.
- Je eigen adrenaline. Wanneer je lichaam zich voorbereidt op óf vechten óf vluchten, komt er adrenaline vrij. Veel mensen gebruiken dit om zich gezond te voelen. Zoals workaholics en mensen die zich bezighouden met een risicovolle sport of risicovol werk.
Het lastige aan pick-me-up's
Het lastige aan pick-me-up's gebruiken is dat je daarmee je neurale systeem niet in balans brengt. Dit is iets wat enkel je eigen lijf kan doen want de aanpassing die nodig is, is buitengewoon delicaat. Door pick-me-up's te gebruiken voel je je maar éven goed, ervoor en erna niet.
Je kunt pick-me-up's op twee manieren gebruiken: met regelmaat, en in buien. Bij de eerste manier zorg je ervoor dat je je op gezette tijden van iets voorziet. Zoals een koekje bij de thee, of koffie om acht uur, of elke tien minuten een sigaret. Als je pick me-up's in buien gebruikt, weet je je misschien wekenlang te beheersen, maar dan, op een dag, vreet je je ongans of rook je vier pakjes sigaretten of drink je een krat bier leeg. Daarna ben je weer lange tijd ok.
Tips om goed met stress om te gaan
Breng regelmaat in je leven en leer de taal van je lichaam te lezen. Check op signalen van stress en overstress. Geef jezelf extra rust en verminder het aantal uren dat je aan werken besteedt.
Houdt je stress laag door het uitwisselen van stress. Als je tegen een nieuwe stressoor oploopt, maak dan ruimte door een bestaande de deur uit te doen. Verminder het contact met mogelijke bronnen van grote stress. Als je bijvoorbeeld opvliegers krijgt van een bepaalde klus, ga die dan uit de weg.
Verminder de last van je sociale leven. Leer NEE zeggen tegen diegenen die tijd en energie van je vragen terwijl je daar geen zin in hebt.
Stel het nemen van belangrijke beslissingen uit. Hoe meer impact een beslissing zal hebben, hoe meer stress het nemen van de beslissing oproept - en hoe groter vervolgens de kans dat je de verkeerde beslissing neemt
Eet beter. Gebruik suikers in de vorm van graanproducten, aardappels, rijst, pasta en brood. Eet regelmatig kleine hoeveelheden in plaats van een paar maal per dag veel. Het eten van groenten vergroot de productie van serotonine.
Verminder het gebruik van pick-me-up's. Doe suiker, alcohol en nicotine de deur uit. Gebruik geen kalmerende middelen.
Ontspan, ga sporten of begin een hobby: ga dansen, lezen, luisteren naar muziek, knutselen, muziekspelen, meditateren
Voor de meesten van ons is stress hetzelfde als je zorgen maken over iets. Zoals bang zijn om je baan te verliezen bij een reorganisatie of bezorgd zijn om je moeder als ze geopereerd moet worden. Voor je lichaam ligt dit anders, dat hanteert de volgende definitie:
- Stress is lichamelijke spanning.
- Alles wat je leven of dagelijkse routines beïnvloedt, positief of negatief, dat maakt niet uit, veroorzaakt stress.
- Iets wat je je inbeeldt kan evenveel stress geven als iets wat echt speelt.
Hoe voelt stress?
Wanneer het stressniveau hoog genoeg is om je lichamelijk systeem in elkaar te laten klappen en je richting overspannenheid gaat, voel je je ongeveer als volgt:
Je slaapt moeilijk in en wordt vaak wakker, misschien droom je heftig. Bij het opstaan voel je je niet uitgerust en de buitenwereld interesseert je matig. Je hebt weinig energie en minder zin om iets te doen.
Ook heb je last van (vage) pijntjes en huidirritatie; bekend zijn borst-, schouder-, rug- en nekklachten. Je hebt een verminderd gevoel voor plezier, huilt makkelijker, en dingen die je vroeger leuk vond lijken je niet meer te boeien.
Van stress naar overstress
Wanneer je die lichamelijke stressreacties ervaart, kun je je overweldigd en leeg tegelijk voelen. Je denkt misschien dat je depressief bent. Je voelt je misschien angstig om datgene wat er met je gebeurt en wat de toekomst je brengen zal.
Het gebeurt wel dat mensen dan aanvallen van paniek krijgen. Ze gaan bijvoorbeeld hyperventileren. Tijdens zo'n aanval lijkt het soms alsof je geen lucht kunt krijgen: het hart bonkt als een gek, je spieren doen zeer en je hebt pijn op de borst. Je kunt zelfs last hebben van maagpijn en diarree.
Overstress - langdurig teveel stress ervaren - maakt op de lange duur je lichaam ziek. Het zorgt er voor dat systemen zoals schildklier en hart, het chemisch/hormonaal systeem en hersenen minder goed functioneren. Het vormt (mede) de basis voor zaken als burnout en depressiviteit.
Hoe wordt stress overstress?
Op een gewone dag zenden en ontvangen je hersenen miljarden berichten. De berichten worden verstuurd door middel van neurotransmitters, technisch bekend als het aminen/endorfinen systeem.
De positief gestemde berichten worden verstuurd met behulp van, zeg maar, positieve transmitters. Andere berichten zijn somber en worden behandeld door negatieve transmitters.
Zo lang je lijf meer positieve dan negatieve boodschappen ontvangt, zul je je situatie niet als stressvol maar als positief, uitdagend en prettig beoordelen.
Drie neurotransmitters
Serotonine. Zorgt voor de slaap en houdt de lichaamsklok bij. Het is meestal de eerste transmitter die het opgeeft bij stress. Moeilijk slapen is daarom het eerste signaal bij een teveel aan stress.
Noradrenaline. Reguleert de energie. Als het hier mis gaat, voel je je meer en meer lethargisch: je hebt minder zin in dingen doen, komt moeilijk op gang, en voelt je nutteloos.
Dopamine. Reguleert je plezier- en pijn centrum. Als dit minder goed werkt beleef je geen plezier meer aan 'leuke' dingen. Ook heb je eerder last van pijntjes door het afnemen van de endorfine functie.
De positieve transmitters serotonine, noradrenaline en dopamine functioneren slechter bij langdurige stress. Positieve berichten komen daarom minder goed door en hersencentra ontvangen vooral de sombere boodschappen. Het resultaat is dat door de biochemische onbalans je hersenen van slag raken en je overstresst raakt.
De mate van stress die je kunt hebben voordat je positieve transmitters slechter gaan functioneren, het stress tolerantie niveau, is genetisch bepaald. Een op de tien personen heeft een laag stress tolerantie niveau geërfd.
De belangrijkste stress-bronnen
De oorzaken van stress zijn heel divers, veranderingen kunnen immers op talloze manieren op gang worden gebracht. De mate van verandering plus de heftigheid waarmee dat gepaard gaat, zijn minstens even belangrijk. Oorzaken zijn onder meer:
- Emotionele onbalans. Wanneer je je in situaties begeeft of bevindt die je niet goed kent. Of wanneer je een (ingebeeld) verschil van mening hebt.
- Ziekte, zoals een kou vatten, een arm breken, of ergens allergisch op reageren.
- Teveel eisen van je lijf. Als je 16 uur per dag werkt, heb je daarmee de beschikbare tijd voor rust behoorlijk gereduceerd.
- Factoren in de omgeving. Extreme klimaten, hoogte of diepte, chemische middelen: ze kunnen serieuze veranderingen veroorzaken in je lichaam.
- Gebruik van tabak. Roken veroorzaakt longemfyseem en chronische bronchitis. De carbon monoxide veroorzaakt chronisch vergiftiging. Tabak vergiftigt je aderen, en vermindert de bloedtoevoer naar hart, hersenen en vitale organen. Het risico op kanker wordt een factor vijftig hoger. Roken is een zeer grote stressfactor voor je lijf.
- Hormonale factoren. Ieders leven kent grote hormonale veranderingen, zoals in de puberteit en de overgang. Al deze overgangen veroorzaken veel stress.
- Verantwoordelijkheid nemen voor iemands' leven, bijvoorbeeld wanneer je een kind hebt. Je komt dan soms in situaties die je niet of minder onder controle hebt, en dat geeft weer stress.
Pick-Me-Up's
Als je je gestresst voelt, zoek je meestal iets wat dat tegengaat. Daarvoor biedt de natuur ons een groot aantal zogenoemde pick-me-up's: stoffen die je kunt eten, drinken, inhaleren of injecteren en je helpen je negatieve gevoel te balanceren, door tijdelijk de hoeveelheid positieve transmitters in je lijf te vergroten. De meest gebruikte zijn:
- Suiker, in alle vormen, is de meest gebruikte pick-me-up.
- Cafeïne (koffie, chocolade, frisdrank en veel theesoorten), een drug die zeer snel werkt.
- Alcohol, helpt je ontspannen en geeft je het idee dat je veel energie hebt en de hele wereld aan kunt. Het helpt je ook je agressie los te maken, vermindert het gevoel voor pijn en versterkt de sensatie van plezier.
- Tabak, marihuana, cocaïne, amfetamines, heroïne. Deze stoffen werken direct, en extreem snel, op het niveau van je positieve boodschappers.
- Je eigen adrenaline. Wanneer je lichaam zich voorbereidt op óf vechten óf vluchten, komt er adrenaline vrij. Veel mensen gebruiken dit om zich gezond te voelen. Zoals workaholics en mensen die zich bezighouden met een risicovolle sport of risicovol werk.
Het lastige aan pick-me-up's
Het lastige aan pick-me-up's gebruiken is dat je daarmee je neurale systeem niet in balans brengt. Dit is iets wat enkel je eigen lijf kan doen want de aanpassing die nodig is, is buitengewoon delicaat. Door pick-me-up's te gebruiken voel je je maar éven goed, ervoor en erna niet.
Je kunt pick-me-up's op twee manieren gebruiken: met regelmaat, en in buien. Bij de eerste manier zorg je ervoor dat je je op gezette tijden van iets voorziet. Zoals een koekje bij de thee, of koffie om acht uur, of elke tien minuten een sigaret. Als je pick me-up's in buien gebruikt, weet je je misschien wekenlang te beheersen, maar dan, op een dag, vreet je je ongans of rook je vier pakjes sigaretten of drink je een krat bier leeg. Daarna ben je weer lange tijd ok.
Tips om goed met stress om te gaan
Breng regelmaat in je leven en leer de taal van je lichaam te lezen. Check op signalen van stress en overstress. Geef jezelf extra rust en verminder het aantal uren dat je aan werken besteedt.
Houdt je stress laag door het uitwisselen van stress. Als je tegen een nieuwe stressoor oploopt, maak dan ruimte door een bestaande de deur uit te doen. Verminder het contact met mogelijke bronnen van grote stress. Als je bijvoorbeeld opvliegers krijgt van een bepaalde klus, ga die dan uit de weg.
Verminder de last van je sociale leven. Leer NEE zeggen tegen diegenen die tijd en energie van je vragen terwijl je daar geen zin in hebt.
Stel het nemen van belangrijke beslissingen uit. Hoe meer impact een beslissing zal hebben, hoe meer stress het nemen van de beslissing oproept - en hoe groter vervolgens de kans dat je de verkeerde beslissing neemt
Eet beter. Gebruik suikers in de vorm van graanproducten, aardappels, rijst, pasta en brood. Eet regelmatig kleine hoeveelheden in plaats van een paar maal per dag veel. Het eten van groenten vergroot de productie van serotonine.
Verminder het gebruik van pick-me-up's. Doe suiker, alcohol en nicotine de deur uit. Gebruik geen kalmerende middelen.
Ontspan, ga sporten of begin een hobby: ga dansen, lezen, luisteren naar muziek, knutselen, muziekspelen, meditateren