kadiayad
29-09-2003, 16:17
Waarom staat er in Mekka geen kerk?
door Koert van der Velde
2003-09-19 - lezersreacties op dit artikel (38)
,,Vindt u, Nederlandse imams, ook dat het mogelijk moet zijn om in Mekka een kerk te bouwen, met een toren en een kruis erop?'' Dominee Sam Janse is sceptisch over de dialoog tussen moslims en christenen. ,,Ik hoor veel welwillend gepraat in de kerken, maar moeilijke punten worden niet aangesneden.'' 'Onkuis', reageren dialoogveteranen verbolgen.
Dominee Sam Janse houdt niet van het verdoezelen van tegenstellingen: ,,Ik zou van de Nederlandse imams wel eens willen weten wat ze vinden van het gebrek aan godsdienstvrijheid in bijvoorbeeld Saoedi-Arabië. Dat Mekka niet toegankelijk is voor niet-moslims noemt hij ,,des te erger''.
De hervormde dominee in Driebergen ziet zichzelf als buitenstaander, is geen doorwinterde gesprekspartner van de 'moslimse medemens'. Als hervormd predikant in Woerden was hem wel opgevallen hoe moeizaam contact maken was. ,,Wij hadden moskeegangers uitgenodigd bij ons in de kerk op bezoek te komen, maar dat lukte niet. Wij zijn wel hartelijk ontvangen in hun moskee, waar ze uitleg gaven van hun geloof. Maar bij ons zijn ze daarna nooit geweest. Kennelijk was er schroom of weerzin.''
Deze ervaring is hem blijven bezighouden. ,,Ik wil verhoudingen die moeizaam ontstaan zijn niet kapotmaken, maar toch is bij mij de mening gerijpt dat in de kerken de dialoog met moslims sterk getaboeïseerd is.'' De kerken hebben zich decennia lang het geweten van de natie gevoeld, constateert Janse, maar dit maakte hen niet tot voorlopers in het debat, veeleer tot achterhoede. ,,De kerken hebben er mede schuld aan dat er in ons land jarenlang geen zindelijke discussie mogelijk was over de wenselijkheid van de multiculturele samenleving.''
De dialoog met moslims houdt Janse vooral bezig, schrijft hij in het Samen op wegblad Woord en Dienst. Hij ziet er een herhaling in van het gesprek dat die kerken tijdens de koude oorlog voerden met kerken in het Oostblok die aan de leiband van 'de Partij' liepen. ,,Ik hoor dezelfde steekwoorden en slogans: niet verketteren, het vijandbeeld doorbreken, een open dialoog aangaan, je kwetsbaar durven opstellen.'' Toen liepen ze op kousenvoeten om de broze relaties niet te verstoren, verzwegen ze slecht nieuws en lieten ze dissidenten links liggen. Nu zijn het gediscrimineerde christenen in overwegend islamitische landen, onderdrukte moslimvrouwen en dito homoseksuelen die de kerken negeren, meent Janse.
Voor de kleine rechterflank van de kerk is dit een bekend geluid, weet hij, maar dat is niet de flank waarbij hij zich thuis voelt, ,,al kunnen extremen soms iets zien dat je vanuit het midden niet ziet''.
Dus als Nederlandse imams ook vinden dat een kerk in Mekka moet kunnen, ,,hoe komt het dan dat er bij mijn weten leidinggevende, westerse imams nog nooit een appèl hebben gedaan op Saoedi-Arabië om christenen in dat land dezelfde rechten te geven als islamieten in het westen? Of nog concreter: bent u bereid dit bij uw collega-imams aan te kaarten?''
De tijd van vrijblijvendheid is voor Janse voorbij. ,,Als dit niet gebeurt, hoe weet ik dan dat u geen dubbele agenda hanteert: in islamitische landen het alleenrecht voor moslims claimen en in westerse landen dankbaar gebruik maken van de geboden godsdienstvrijheid?''
Maar ben je dan verantwoording schuldig voor wangedrag van geloofsgenoten elders ter wereld? ,,Jawel, er is een zekere solidariteit tussen geloofsgenoten. Je mag elkaar over en weer op het gedrag van medegelovigen aanspreken. Zo mogen moslims ons vragen contact op te nemen met medechristenen elders ter wereld, om voor de rechten van moslims daar te pleiten. Dat hebben de Nederlandse kerken in Bosnië gedaan.''
Wie deze vraag stelt wil geen dialoog maar ruzie
Dialoogveteraan imam Hamza Zeid Kailani vindt de vraag naar een kerk in Mekka 'gek'. ,,Er zijn daar helemaal geen christenen, hoogstens wat westerlingen voor multinationals; die geloven niet in God maar in geld. Wie dus deze vraag stelt, wil geen echte dialoog, maar ruzie maken.''
,,Het begint altijd van christelijke zijde. Dan willen ze weer eens over homoseksualiteit praten. Zij vinden dat het moet kunnen, en dan antwoorden wij beleefd en genuanceerd dat het van de islam niet mag. Dan moet je daar niet over blijven doorhakken, alsof je jouw standpunt wilt opleggen. Met onderwerpen als homoseksualiteit en kerken in Mekka zijn we klaar. Wie erop doorhamert is niet respectvol bezig.''
'Redelijk onkuis', en 'een oneerlijke vraag', vindt Josien Folbert de vraag van Janse aan Nederlandse imams of er in Mekka niet een kerk gebouwd zou moeten kunnen worden. Folbert, namens de Sow-kerken belast met het contact met moslims, vindt dat 'dialoog' alleen vruchtbaar is als er 'respect' is. Dat houdt voor haar in dat christenen beseffen ,,dat moslims grote moeite hebben om in Nederland het hoofd boven water te houden, op sociaal, economisch en cultureel terrein''. Ze hebben ook niet een instituut als het Vaticaan of Wereldraad van kerken, die zulke vragen het best zou kunnen stellen aan het regime van een ander land.
,,Wel praten we over godsdienstvrijheid en democratie in Nederland. Later komen de andere vragen, anders slaat het debat dicht, kom je er geen stap verder mee.'' Toch vindt Folbert niet dat de tegenwoordige dialoog met moslims lijkt op die met officiële Oostblokkerken in de jaren zeventig.
,,We mogen best trots zijn op het verlichtingsdenken,'' vindt Folbert, ,,maar we moeten niet arrogant zijn, en vinden dat iedereen door de Verlichting heen zou moeten gaan. Dat is arrogant.'' Zo kun je volgens haar niet zeggen dat vrouwen volgens de westerse moraal een betere positie hebben dan binnen de islamitische. ,,Veel moslimvrouwen zijn op een eigen manier op zoek naar hun positie ten opzichte van hun geloof. Wij zijn in gesprek met hen.''
,,Moslims hebben zich uitgesproken tegen 11 september en tegen het doodvonnis van een Nigeriaanse moslima wegens overspel. En dan zouden ze zich nu moeten uitspreken voor een kerk in Mekka? Moslims vertellen mij dat ze zo moe worden van telkens dit soort vragen. Het is zó cliché.''
,,Het is helemaal geen cliché,'' reageert Mohamed Ajouaou, theoloog en activeringswerker in Tilburg. ,,Eerlijk is eerlijk. Als wij moslims de christenen vragen ons te ondersteunen bij het bouwen van moskeeën, en als wij ons tegenover hen beklagen als we worden tegengehouden, dan moeten we ook zo eerlijk zijn om met christenen te sympathiseren die kerken in Saoedi-Arabië willen. Er is niks tegen dit thema: zo krijg je een scherpe discussie. Bovendien: zulke vragen leven nu eenmaal. De wereld is klein geworden en je kunt je er niet meer van afmaken met 'maar nu zijn we in Nederland'.''
Een petitie aan de Saoedische regering van Nederlandse imams ziet Ajouaou echter nog niet de deur uitgaan. ,,Een imam moet daarvoor eerst de gelovigen polsen. En die hebben geen mening, of hebben er nog nooit goed over nagedacht.''
http://www.trouw.nl/religieenfilosofie/artikelen/1063951205207.html
door Koert van der Velde
2003-09-19 - lezersreacties op dit artikel (38)
,,Vindt u, Nederlandse imams, ook dat het mogelijk moet zijn om in Mekka een kerk te bouwen, met een toren en een kruis erop?'' Dominee Sam Janse is sceptisch over de dialoog tussen moslims en christenen. ,,Ik hoor veel welwillend gepraat in de kerken, maar moeilijke punten worden niet aangesneden.'' 'Onkuis', reageren dialoogveteranen verbolgen.
Dominee Sam Janse houdt niet van het verdoezelen van tegenstellingen: ,,Ik zou van de Nederlandse imams wel eens willen weten wat ze vinden van het gebrek aan godsdienstvrijheid in bijvoorbeeld Saoedi-Arabië. Dat Mekka niet toegankelijk is voor niet-moslims noemt hij ,,des te erger''.
De hervormde dominee in Driebergen ziet zichzelf als buitenstaander, is geen doorwinterde gesprekspartner van de 'moslimse medemens'. Als hervormd predikant in Woerden was hem wel opgevallen hoe moeizaam contact maken was. ,,Wij hadden moskeegangers uitgenodigd bij ons in de kerk op bezoek te komen, maar dat lukte niet. Wij zijn wel hartelijk ontvangen in hun moskee, waar ze uitleg gaven van hun geloof. Maar bij ons zijn ze daarna nooit geweest. Kennelijk was er schroom of weerzin.''
Deze ervaring is hem blijven bezighouden. ,,Ik wil verhoudingen die moeizaam ontstaan zijn niet kapotmaken, maar toch is bij mij de mening gerijpt dat in de kerken de dialoog met moslims sterk getaboeïseerd is.'' De kerken hebben zich decennia lang het geweten van de natie gevoeld, constateert Janse, maar dit maakte hen niet tot voorlopers in het debat, veeleer tot achterhoede. ,,De kerken hebben er mede schuld aan dat er in ons land jarenlang geen zindelijke discussie mogelijk was over de wenselijkheid van de multiculturele samenleving.''
De dialoog met moslims houdt Janse vooral bezig, schrijft hij in het Samen op wegblad Woord en Dienst. Hij ziet er een herhaling in van het gesprek dat die kerken tijdens de koude oorlog voerden met kerken in het Oostblok die aan de leiband van 'de Partij' liepen. ,,Ik hoor dezelfde steekwoorden en slogans: niet verketteren, het vijandbeeld doorbreken, een open dialoog aangaan, je kwetsbaar durven opstellen.'' Toen liepen ze op kousenvoeten om de broze relaties niet te verstoren, verzwegen ze slecht nieuws en lieten ze dissidenten links liggen. Nu zijn het gediscrimineerde christenen in overwegend islamitische landen, onderdrukte moslimvrouwen en dito homoseksuelen die de kerken negeren, meent Janse.
Voor de kleine rechterflank van de kerk is dit een bekend geluid, weet hij, maar dat is niet de flank waarbij hij zich thuis voelt, ,,al kunnen extremen soms iets zien dat je vanuit het midden niet ziet''.
Dus als Nederlandse imams ook vinden dat een kerk in Mekka moet kunnen, ,,hoe komt het dan dat er bij mijn weten leidinggevende, westerse imams nog nooit een appèl hebben gedaan op Saoedi-Arabië om christenen in dat land dezelfde rechten te geven als islamieten in het westen? Of nog concreter: bent u bereid dit bij uw collega-imams aan te kaarten?''
De tijd van vrijblijvendheid is voor Janse voorbij. ,,Als dit niet gebeurt, hoe weet ik dan dat u geen dubbele agenda hanteert: in islamitische landen het alleenrecht voor moslims claimen en in westerse landen dankbaar gebruik maken van de geboden godsdienstvrijheid?''
Maar ben je dan verantwoording schuldig voor wangedrag van geloofsgenoten elders ter wereld? ,,Jawel, er is een zekere solidariteit tussen geloofsgenoten. Je mag elkaar over en weer op het gedrag van medegelovigen aanspreken. Zo mogen moslims ons vragen contact op te nemen met medechristenen elders ter wereld, om voor de rechten van moslims daar te pleiten. Dat hebben de Nederlandse kerken in Bosnië gedaan.''
Wie deze vraag stelt wil geen dialoog maar ruzie
Dialoogveteraan imam Hamza Zeid Kailani vindt de vraag naar een kerk in Mekka 'gek'. ,,Er zijn daar helemaal geen christenen, hoogstens wat westerlingen voor multinationals; die geloven niet in God maar in geld. Wie dus deze vraag stelt, wil geen echte dialoog, maar ruzie maken.''
,,Het begint altijd van christelijke zijde. Dan willen ze weer eens over homoseksualiteit praten. Zij vinden dat het moet kunnen, en dan antwoorden wij beleefd en genuanceerd dat het van de islam niet mag. Dan moet je daar niet over blijven doorhakken, alsof je jouw standpunt wilt opleggen. Met onderwerpen als homoseksualiteit en kerken in Mekka zijn we klaar. Wie erop doorhamert is niet respectvol bezig.''
'Redelijk onkuis', en 'een oneerlijke vraag', vindt Josien Folbert de vraag van Janse aan Nederlandse imams of er in Mekka niet een kerk gebouwd zou moeten kunnen worden. Folbert, namens de Sow-kerken belast met het contact met moslims, vindt dat 'dialoog' alleen vruchtbaar is als er 'respect' is. Dat houdt voor haar in dat christenen beseffen ,,dat moslims grote moeite hebben om in Nederland het hoofd boven water te houden, op sociaal, economisch en cultureel terrein''. Ze hebben ook niet een instituut als het Vaticaan of Wereldraad van kerken, die zulke vragen het best zou kunnen stellen aan het regime van een ander land.
,,Wel praten we over godsdienstvrijheid en democratie in Nederland. Later komen de andere vragen, anders slaat het debat dicht, kom je er geen stap verder mee.'' Toch vindt Folbert niet dat de tegenwoordige dialoog met moslims lijkt op die met officiële Oostblokkerken in de jaren zeventig.
,,We mogen best trots zijn op het verlichtingsdenken,'' vindt Folbert, ,,maar we moeten niet arrogant zijn, en vinden dat iedereen door de Verlichting heen zou moeten gaan. Dat is arrogant.'' Zo kun je volgens haar niet zeggen dat vrouwen volgens de westerse moraal een betere positie hebben dan binnen de islamitische. ,,Veel moslimvrouwen zijn op een eigen manier op zoek naar hun positie ten opzichte van hun geloof. Wij zijn in gesprek met hen.''
,,Moslims hebben zich uitgesproken tegen 11 september en tegen het doodvonnis van een Nigeriaanse moslima wegens overspel. En dan zouden ze zich nu moeten uitspreken voor een kerk in Mekka? Moslims vertellen mij dat ze zo moe worden van telkens dit soort vragen. Het is zó cliché.''
,,Het is helemaal geen cliché,'' reageert Mohamed Ajouaou, theoloog en activeringswerker in Tilburg. ,,Eerlijk is eerlijk. Als wij moslims de christenen vragen ons te ondersteunen bij het bouwen van moskeeën, en als wij ons tegenover hen beklagen als we worden tegengehouden, dan moeten we ook zo eerlijk zijn om met christenen te sympathiseren die kerken in Saoedi-Arabië willen. Er is niks tegen dit thema: zo krijg je een scherpe discussie. Bovendien: zulke vragen leven nu eenmaal. De wereld is klein geworden en je kunt je er niet meer van afmaken met 'maar nu zijn we in Nederland'.''
Een petitie aan de Saoedische regering van Nederlandse imams ziet Ajouaou echter nog niet de deur uitgaan. ,,Een imam moet daarvoor eerst de gelovigen polsen. En die hebben geen mening, of hebben er nog nooit goed over nagedacht.''
http://www.trouw.nl/religieenfilosofie/artikelen/1063951205207.html