Lange tijd leek niemand zich werkelijk te bekommeren om de Groningers en hun veiligheid. Maar het tij is gekeerd: ineens heeft iedereen spijt. De afgelopen jaren kregen de Groningers dus veel excuses. Excuses van minister Kamp, excuses van de NAM, excuses van Shell en ExxonMobil, excuses van premier Rutte. Zelfs rapper Boef begon zijn optreden in Groningen dit weekend met excuses – al was dat om een andere reden.

De excuses aan de Groningers zijn terecht: nergens wordt het leed als gevolg van de gaswinning zo hard gevoeld als in de noordelijke provincie. Dat de overheid decennialang enkel geïnteresseerd was in maximale gaswinning, is onverteerbaar. Dat inwoners van de zwaarst getroffen gebieden zich onveilig moeten voelen in hun eigen huis en tot op de dag van vandaag aan het lijntje worden gehouden bij schade, maakt het alleen maar erger.

Maar niet alleen de Groningers verdienen excuses.

De manier waarop onze aardgasvoorraad er in amper veertig jaar vrijwel volledig doorheen is gejaagd, grenst aan het criminele. Nederland had een uniek bezit: onder dit kleine kikkerlandje lag één van de tien grootste gasvelden ter wereld. Maar sinds de jaren zeventig is zo'n 290 miljard euro verbrast, verspild en verjubeld.

Er hadden zo veel mooie dingen gedaan kunnen worden met deze gasvoorraad. In 2014 berekende de Nationale Rekenkamer wat er was gebeurd als Nederland haar aardgasbaten in een staatsvermogensfonds had ondergebracht, zoals Noorwegen met haar olie. De waarde van dat fonds zou dan inmiddels 350 miljard bedragen en elk jaar had Nederland moeiteloos 13 miljard euro uit het fonds kunnen onttrekken, waarschijnlijk tot in de oneindigheid, als een cadeau aan alle toekomstige generaties.

Dat zou ook verreweg de eerlijkste manier zijn om onze gasbaten te besteden: gas dat er 300 miljoen jaar over heeft gedaan om zich te ontwikkelen, kan per definitie niet het volledig eigendom zijn van één of twee generaties.

Maar nee, vonden de kiezers en hun politieke leiders: dat geld is voor ons. Hier met de poen, fuck alle toekomstige generaties, na ons de zondvloed!

En zo geschiedde. Veertig jaar lang leefde Nederland ver boven z'n stand. Alles was ineens mogelijk: eeuwig studeren, een riante studiebeurs (als gift!), hoge uitkeringen voor jan en alleman of doodleuk op je 55e lekker met vervroegd pensioen. Vanaf 1975 schoten de collectieve uitgaven in enkele jaren omhoog van 45 tot meer dan 60 procent van het bbp. De gasopbrengsten vormden al snel tien procent (!) van de rijksuitgaven. Als gevolg van het beleid werd onze internationale concurrentiepositie de vernieling in geholpen, later ook wel bekend als de Dutch Disease. Geen probleem: er was toch geld zat.

Als je babyboomers met deze feiten confronteert, protesteren ze heftig: een groot deel van het geld ging toch juist naar investeringen voor toekomstige generaties? Factcheck: nee. Zo'n 85 procent van de aardgasbaten is gebruikt voor sociale uitkeringen, rente op staatsschuld en uitgaven voor zorg, onderwijs en bestuur. "Dat geld ging in rook op", aldus emeritus hoogleraar openbare financiën Flip de Kam in een onthutsende reconstructie in NRC Handelsblad.

Zelfs de fooi die naar infrastructuur ging, werd slecht – Betuwelijn! – besteed. Sinds 1995 is er wel een Fonds Economische Structuurversterking (FES). Maar ook dat is 'een lachertje' aldus topeconoom Sweder van Wijnbergen in NRC, omdat het helemaal niet wordt gebruikt voor haar oorspronkelijke doel. In 2006 toetste het Centraal Planbureau 49 FES-projecten op hun bijdrage aan de maatschappelijke welvaart: een meerderheid (35) droeg daar niet aan bij.

Het maakt de situatie in Noordoost-Groningen zo mogelijk nóg pijnlijker. Al dat leed – voor niets.

Inmiddels is het vooral de jongere generatie die nu en straks opdraait voor de schade van de aardgaswinning. Allemaal mensen die dus wel de lasten dragen, maar nooit zullen profiteren van alles wat hun ouders en grootouders zich hebben toegeëigend. Het is een grote schande hoe één generatie de verzorgingsstaat heeft kaalgevreten ten koste van alle volgende generaties.

En het houdt niet op. Nadat ze tientallen jaren veel te weinig pensioenpremie betaalden en er dus gekort moet worden, schuiven veel boze gepensioneerden de rekening liever door naar volgende generaties. "Blijf van m’n poen af!" zingt Ben Cramer op 50PLUS-bijeenkomsten, zonder daar schijnbaar de ironie van in te zien. Dus nadat opa eerst de spaarrekening van z'n kleinkinderen plunderde, eist hij nu ook een nieuwe scootmobiel – hoe moet hij anders van al die rijkdom genieten?

De volgende keer dat er ook maar iemand klaagt dat 'de generatie die ons land heeft opgebouwd' het zo ongelofelijk zwaar heeft en meer geld moet krijgen, is het antwoord wat mij betreft duidelijk:

Prima. Maar eerst graag ons gas terug!


https://www.rtlz.nl/opinie/column/la...-is-het-gas-op