De grootste demonstratie van extreem-rechts in de VS sinds decennia is ook een van de bloedigste politieke bijeenkomsten sinds vele jaren. Er zijn drie doden en tientallen gewonden gevallen.
„Dit is onze overwinning!”, roept Jeff Mason euforisch. Uren heeft hij gemarcheerd door het centrum van het toeristische stadje Charlottesville, in de Amerikaanse staat Virginia. Zijn pistool draagt hij goed zichtbaar aan zijn riem, hij heeft extra munitie meegenomen. Masons baard is paars: hij is bekogeld met verf door tegendemonstranten. Terwijl hij loopt, wordt hij omringd door nazi-vlaggen, Confederatievlaggen en Ku Klux Klan-insignes. „Wij komen hier vandaag als sterkste partij uit”, zegt hij. „Iedereen dacht dat we met weinig waren. Nu kan niemand meer om ons heen.”
De grootste demonstratie van extreem-rechts in de Verenigde Staten sinds decennia is ook een van de bloedigste politieke bijeenkomsten sinds vele jaren. Er zijn drie doden en tientallen gewonden gevallen. Een 20-jarige man reed met zijn auto in op een menigte van tegendemonstranten. Daarbij kwam een 32-jarige vrouw om het leven. Volgens de politie had de dader zijn terroristische aanval vooraf voorbereid. Op mysterieuze wijze stortte een politiehelikopter neer, waarbij twee inzittenden overleden. De politie zegt dat dit een directe relatie met de demonstratie heeft. Op welke manier, is niet gezegd.
Op zaterdag wordt overal in de stad gevochten, met lange stokken geslagen, met stenen gegooid en gescholden. Antifascistische tegendemonstranten krijgen pepperspray in hun gezicht. De betogers zijn zwaarbewapend. Ze trekken op als milities, met automatische geweren, helmen, kogelvrije vesten en schilden.
Witte superioriteit
De demonstratie ‘Unite the Right’ eindigt in chaos en geweld, maar is uiteindelijk een grote morele opsteker voor extreem-rechts in Amerika. Onder leiding van Richard Spencer, naar eigen zeggen het brein achter de zogeheten ‘alt-right’-beweging, zijn verschillende wit-nationalistische groepen, zuidelijke milities en neonazi’s voor het eerst verenigd.
Extreem-rechts leidde jarenlang een marginaal bestaan in de VS. Maar de verkiezing van Donald Trump tot president heeft deze groep nieuwe energie gegeven. Een van Trumps hoogste strategen, Steve Bannon, sympathiseert met de zogeheten ‘alt-right’-beweging. Zijn voormalige website, Breitbart, is een belangrijk podium voor de beweging, die streeft naar witte superioriteit en zich richt tegen ‘egalitair denken’, zoals feminisme.
David Duke, de voormalige leider van de Ku Klux Klan, zegt in Charlottesville: „We gaan de beloftes van Donald Trump inlossen. We stemden op hem, omdat hij heeft beloofd dat hij ons land zal terugpakken.”
De demonstratie is in de eerste plaats dus een gewelddadige uiting van macht. Officieel gaat het om de geplande verwijdering van een standbeeld van generaal Robert E. Lee uit Emancipation Park, voorheen Lee Park. Lee was een prominente generaal in het Confederatieleger tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, die in belangrijke mate ging over de afschaffing van de slavernij. Het Zuiden verloor de oorlog, maar in staten als Virginia staan nog veel monumenten voor zuidelijke generaals. Betoger Jeff Mason: „De elites willen ons zuidelijke erfgoed afpakken. Na vandaag durven ze dat vast niet meer.”
Consequent
Wat de smaak van overwinning extra groot maakt, is de reactie van Trump op Charlottesville. Hij veroordeelde „deze ongekende vertoning van haat, onverdraagzaamheid en geweld aan vele kanten. Aan vele kanten.”
Die weigering leidde tot veel kritiek, ook vanuit zijn eigen partij. Maar Trump was wel consequent. In het verleden heeft Trump extreem-rechts nooit direct aangesproken op geweld.
De vage veroordeling leidde tot euforische reacties bij Richard Spencer en zijn aanhangers. Spencer twitterde: „Heeft Trump zojuist antifa veroordeeld?” The Daily Stormer, een site voor neonazi’s, juichte de president toe: „Hij viel ons niet aan. Hij impliceerde dat er haat was, aan beide kanten! Dus hij impliceerde dat de antifascisten haters zijn. (..) Helemaal geen veroordeling. Toen hij ernaar gevraagd werd, liep hij de kamer uit. Echt, echt goed.”
Zo heeft extreem-rechts precies wat het hebben wil: erkenning
TWEET
En zo heeft extreem-rechts precies wat het hebben wil: erkenning. Daarvoor storten ze wel Charlottesville in chaos. Met vele honderden lopen betogers de hele zaterdag door de stad, op zoek naar rellen. Ze vechten in het centrum met antifascisten. Een voorbijganger krijgt ‘Jood! Kike!’ te horen. Als een groep neonazi’s langs een terras loopt, steken enkele terrasgangers hun middelvinger op. De neonazi’s reageren met de Hitlergroet. De politie is het grootste deel van de dag afwezig, hoewel er tientallen gewonden vallen.
Tegendemonstranten
Veel inwoners van Charlottesville gaan ook de straat op. Forrest Swope, een middelbare man, gaat in discussie met langslopende neonazi’s. „Wegwezen, jullie”, roept hij. „Je maakt onze stad te schande!” „Jullie moeten oprotten”, schreeuwt een man met hakenkruis-tatoeage terug. „Ga maar met een moslim trouwen.” De man dreigt Swope en zijn vrienden aan te vliegen, maar wordt tegengehouden. Na afloop zegt Swope: „Dit tuig is er altijd al geweest. Maar door de opkomst van Trump durven ze uit zich te laten zien. Hun taal is opeens acceptabel geworden in Amerika.”
Vlak voor het middaguur begint de oproerpolitie de stad af te grendelen. Gouverneur Terry McAuliffe heeft de noodtoestand uitgeroepen, en de politie probeert de betogers te verspreiden. Dat lukt maar ten dele. Het centrum wordt ontruimd, maar plukjes betogers verspreiden zich over de stad. In die chaos rijdt een 20-jarige man in op een groep tegendemonstranten, waarbij een dode valt. In de straten liggen vlak daarna tientallen bloedende gewonden.
De kritiek op het uitblijven van een duidelijke afkeuring uit het Witte Huis kan de komende dagen een probleem worden voor Donald Trump. De conservatieve kritiek op Trump is groot. Senatoren als Marco Rubio, Tim Scott en Ted Cruz hebben Trump opgeroepen extreem-rechts scherp te veroordelen. John McCain noemde de rellen „een confrontatie tussen onze betere engelen en slechtste duivels”.
Maar na een dag van politiek geweld in Charlottesville is Richard Spencer de grote winnaar. Zijn naam als politiek agitator is gevestigd, en zijn belang is de lange termijn. Zoals hij in oktober vorig jaar tegen NRC zei: „Wij gaan de conservatieven verdrijven uit de Republikeinse Partij. Het conservatisme is dood, hun aanhangers zijn idioten. Ik ben superieur aan 99 procent van hen. Na de verkiezingen nemen wij de partij over.”
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/08/13...in-vs-a1569757
eenmaal nazi's altijd nazi's..