Eigenlijk kan het niet. Toch leidt vanmiddag in Nederland een vrouw in het openbaar het islamitische vrijdagmiddaggebed. Het is de eerste keer in de Nederlandse geschiedenis dat een vrouw die taak op zich neemt. Traditioneel is deze aan mannen voor*behouden.
Amina Wadud, een Amerikaanse islamitische theoloog die strijdt voor vrouwenrechten, spreekt het gebed vanmiddag uit in de Amsterdamse concertzaal Paradiso. Wadud is hier op uitnodiging van de Nederlandse opiniemaakster Hasna El Maroudi die haar ook interviewt. Islamoloog en feministe Anne Dijk noemt Waduds gebed een ‘heel groot moment’. “Vooral het publiekelijke karakter maakt dit een bijzonder statement. In kleine, besloten kringen van progressieve moslims onderling gaat wel eens een vrouw voor in gebed. En van een LHBT-beweging en een spirituele organisatie weet ik dat ze vrouwelijke imams hebben. Maar die willen niet bekend worden, uit angst voor bedreigingen.” Daarom is het zo belangrijk dat dit gebeurt, zegt Dijk. “De organisatoren zijn niet meer bang om het gewoon te doen.”
Dat Wadud niet in een godshuis bidt maar uitwijkt naar een concertzaal, is niet geheel vrijwillig. Geen enkele Nederlandse moskee staat het toe dat een vrouw het gebed leidt, zeggen de drie moskeekoepels Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), Raad voor Marokkaanse Moskeeën in Nederland (RMMN) en de Nederlandse afdeling van Diyanet, het Turkse overheidsorgaan voor religieuze zaken.
Unicum
De woordvoerders van de moskeekoepels weten zeker dat Waduds gebed een unicum is. Mohamed Ajouaou, docent islamstudies aan de Vrije Universiteit (VU), sluit zich daarbij aan. “Was dit eerder voorgekomen, dan zou dat groot nieuws zijn geweest, en dat zou niemand kunnen zijn ontgaan.”
Nederland kent geen vrouwelijke imams. Een deel van de verklaring daarvoor, zegt Ajouaou, is dat de moskee sowieso een ‘mannenaangelegenheid’ is. “De vrouw is niet verplicht om naar de moskee te gaan, in tegenstelling tot de man. Vraag je mensen waarom een vrouw geen imam kan zijn, dan krijg je te horen dat het ‘niet gepast’ is, vanwege haar seksuele aantrekkingskracht. Om diezelfde reden bidden vrouwen en mannen in gescheiden ruimtes.”
Tegelijk verandert er langzaam iets voor islamitische vrouwen. Ze geven lezingen, en zitten nu soms ook in moskeebesturen. Die ont*wikkelingen in Nederland staan niet op zichzelf. Sinds een jaar of tien stellen de ministeries van godsdienstzaken van Turkije en Marokko vrouwen aan als officiële geestelijken. In Marokko *heten zij murchidat, in Turkije vaizes. Zij doen vrijwel alles wat een imam doet, behalve het gebed leiden. Van de vaizes stelde Diyanet er recentelijk ook drie in Nederland aan.
Op de inmiddels opgeheven imamopleiding van Inholland waren vrouwen in de meerderheid, weet CMO-woordvoerder Rasit Bal, die daar destijds doceerde. Maar geen van hen is imam geworden. “Ze volgden die studie meestal voor hun eigen verdieping, of als steun bij de religieuze opvoeding van hun kinderen. Hooguit wilden ze koranonderwijs geven of activiteitencoördinator in een moskee worden.” VU-docent Ajouaou herkent dat beeld van zijn studenten. Maar onder islamitisch geestelijk verzorgers, die in gevangenissen of ziekenhuizen werken, zijn er wel vrouwen te vinden. “Zij helpen vrouwen én mannen in geestelijke nood. Mensen zien dan dat ze die capaciteiten ook bezitten. Dat vrouwen zich nu presenteren als geestelijken is een enorme vooruitgang.”
Of er ooit een vrouwelijke imam zal komen in Nederland is nog de vraag. In wezen loopt de islamitische gemeenschap hier achter. Denemarken en de Verenigde Staten hebben al een vrouwelijke imam. Dat de discussie hier nog uitblijft, kan komen omdat Nederlandse moslims hier als gastarbeiders naartoe kwamen. Elders zijn moslims hoger opgeleid. Islamoloog Anne Dijk: "Maar hier komt nu een generatie aan die academisch geschoold is, klaar voor het vrouwelijk geestelijk leiderschap. Ze zijn gewapend met kennis voor de strijd."
https://www.trouw.nl/religie-en-filo...rouw~a69b2f63/